Daily Current Affairs 23 July 2024

Daily Current Affairs 23 July 2024

# આર્થિક સર્વે 2023-24 (Economic Survey 2023-24)

ECONOMY

તાજેતરમાં સંસદમાં કેન્દ્રીય નાણાં પ્રધાન દ્વારા 2023-24 માટેનો આર્થિક સર્વે રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. આ સર્વે ભારતની આર્થિક કામગીરી અને ભવિષ્યની સંભાવનાઓનો વ્યાપક દૃષ્ટિકોણ આપે છે.

આર્થિક સર્વે શું છે?

• આર્થિક સર્વે એ અર્થતંત્રની સ્થિતિની સમીક્ષા કરવા માટે કેન્દ્રીય બજેટ પહેલા સરકાર દ્વારા રજૂ કરાયેલ વાર્ષિક દસ્તાવેજ છે.
  • આ સર્વે મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર (હાલમાં વી. અનંત નાગેશ્વરન) ની દેખરેખ હેઠળ નાણાં મંત્રાલયમાં આર્થિક બાબતોના વિભાગના આર્થિક વિભાગ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવે છે.
  • તે કેન્દ્રીય નાણામંત્રી દ્વારા સંસદના બંને ગૃહોમાં રજૂ કરવામાં આવે છે
• હેતુ
  • પાછલા 12 મહિનામાં ભારતીય અર્થતંત્રમાં થયેલા વિકાસની સમીક્ષા કરવા
  • મુખ્ય વિકાસ કાર્યક્રમો પર કામગીરીનો સારાંશ આપવા માટે
  • સરકારની નીતિગત પહેલોને પ્રકાશિત કરવા
  • આર્થિક પ્રવાહોનું aenalyse કરવા અને આવતા વર્ષ માટેનો અંદાજ પૂરો પાડવા
• ઐતિહાસિક સંદર્ભ:
  • સૌપ્રથમ 1950-51માં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.
    • શરૂઆતમાં, તે બજેટ દસ્તાવેજોનો એક ભાગ હતો.
  • 1964માં તેને અલગ દસ્તાવેજ તરીકે રજૂ કરવામાં આવ્યો.

આર્થિક સર્વે (2023-24)નું મહત્ત્વ

• આ સર્વે એ કેન્દ્ર સરકારની અંદરથી હાથ ધરાયેલ અર્થતંત્રનું સૌથી અધિકૃત અને વ્યાપક વિશ્લેષણ છે.
• તેના અવલોકનો અને વિગતો ભારતીય અર્થતંત્રના પૃથ્થકરણ માટે સત્તાવાર માળખું પૂરું પાડે છે.
• જો કે તે બજેટના એક દિવસ પહેલા આવે છે, સર્વેક્ષણમાં કરવામાં આવેલ આકારણી અને ભલામણો બજેટ માટે બંધનકર્તા નથી.

આર્થિક સર્વેની મુખ્ય વિશેષતાઓ

આર્થિક સર્વેની મુખ્ય વિશેષતાઓ નીચે મુજબ છે:

Chapter 1: State of the Economy – Steady as She Goes

1. GDP Growth Projection
   • FY25 માટે 6.5–7% વાસ્તવિક GDP વૃદ્ધિનું રૂઢિચુસ્ત અંદાજ
   • જોખમો સમાનરૂપે સંતુલિત છે.
   • બજારની અપેક્ષાઓ વધારે છે.
2. Economic Performance FY24
   • વાસ્તવિક જીડીપી (Real GDP) 8.2% વધ્યો
   • ચારમાંથી ત્રણ ક્વાર્ટરમાં 8% ને પાર
   • ગ્રોસ વેલ્યુ એડેડ (GVA – Gross Value Added) 7.2% વધ્યો
   • સ્થિર ભાવે Net Taxes 19.1% વધ્યો
3. Inflation Management
   • Retail Inflation FY23 માં 6.7% થી ઘટીને FY24 માં 5.4% થયો
   • વહીવટી અને નાણાકીય નીતિ વ્યવસ્થાપન દ્વારા પ્રાપ્ત
4. External Sector
   • Current Account Deficit (CAD) FY24માં GDPના 0.7% સુધી સુધરી છે
   • FY23 માં 2.0% થી નીચે
5. Post-Pandemic Recovery
   • FY24 માં વાસ્તવિક GDP FY20 ના સ્તરો કરતાં 20% વધુ હતો
   • બહુ ઓછી મોટી અર્થવ્યવસ્થાઓ દ્વારા હાંસલ કરેલ સિદ્ધિ
6. Fiscal Measures
   • પ્રત્યક્ષ કરમાંથી 55% ટેક્સ, પરોક્ષ કરમાંથી 45%
   • ઉન્નત મૂડી (Enhanced Capital) ખર્ચ ફાળવણી
   • 81.4 કરોડ લોકોને મફત અનાજ આપવામાં આવ્યું
7. ભારતે તેની Fiscal Deficit ઘટાડવાનું ચાલુ રાખ્યું છે, જે વધતી Deficitના વૈશ્વિક વલણની વિરુદ્ધ છે. તાજેતરના ડેટા અનુસાર, નાણાકીય Deficit FY23 માં GDP ના 6.4% થી ઘટીને FY24 માં GDPના 5.6% થઈ ગઈ છે.
8. FY24માં ભારતનો મૂડી ખર્ચ ₹9.5 લાખ કરોડે પહોંચ્યો હતો, જે વર્ષ-દર-વર્ષે 28.2%નો વધારો હતો અને FY20ના સ્તર કરતાં લગભગ ત્રણ ગણો હતો.

Chapter 2: Monetary Management and Financial Intermediation – Stability is the Watchword

1. Banking Sector Performance
   • FY24 માં શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન
   • RBIએ સ્થિર નીતિ દર 6.5% જાળવી રાખ્યો.
   • એકંદરે મોંઘવારી નિયંત્રણમાં છે.
2. Credit Growth
   • અનુસૂચિત વાણિજ્ય બેંકો દ્વારા ધિરાણ વિતરણ: ₹164.3 લાખ કરોડ
   • માર્ચ 2024 ના અંત સુધીમાં 20.2% વૃદ્ધિ
   • ડબલ-ડિજિટ (Double-Digit) અને વ્યાપક-આધારિત (Broad-Based) વૃદ્ધિ
3. Money Supply
   • બ્રોડ મની (M3) વૃદ્ધિ: 22 માર્ચ 2024 સુધીમાં 11.2% (YoY)
   • HDFC બેંક સાથે HDFC Mergerની અસરને બાદ કરતાં
4. Banking Sector Health
   • ગ્રોસ અને નેટ નોન-પર્ફોર્મિંગ એસેટ બહુ-વર્ષના નીચા સ્તરે
   • બૅન્કની સંપત્તિની ગુણવત્તામાં સુધારો
5. Sector-wise Credit Growth
   • સેવાઓ અને વ્યક્તિગત લોનમાં મજબૂત વૃદ્ધિ
   • કૃષિ અને સંલગ્ન પ્રવૃત્તિઓ: ડબલ-અંકની વૃદ્ધિ (Double-Digit Growth)
   • ઔદ્યોગિક ધિરાણ વૃદ્ધિ: 8.5% (એક વર્ષ અગાઉ 5.2% થી વધુ)
6. Insolvency and Bankruptcy Code (IBC)
   • Twin Balance Sheet સમસ્યા માટે અસરકારક ઉકેલ તરીકે ઓળખાય છે
   • 8 વર્ષમાં 31,394 કોર્પોરેટ દેવાદારોનો નિકાલ કરવામાં આવ્યો
   • કુલ મૂલ્ય: ₹13.9 લાખ કરોડ
7. Capital Markets
   • પ્રાથમિક મૂડી બજારોએ FY24માં ₹10.9 લાખ કરોડની મૂડી નિર્માણની સુવિધા આપી હતી
   • માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન અને જીડીપી રેશિયો: વૈશ્વિક સ્તરે પાંચમું સૌથી મોટું
8. Financial Inclusion
   • ટકાઉ આર્થિક વિકાસ માટે સક્ષમ તરીકે ઓળખાય છે.
   • આગામી પડકાર: ડિજિટલ નાણાકીય સમાવેશ (DFI – Digital Financial Inclusion)
9. Emerging Trends
   • ધિરાણ માટે બેંકિંગ સપોર્ટનું વર્ચસ્વ ઘટ્યું
   • મૂડી બજારોની વધતી ભૂમિકા
   • ભારત સૌથી ઝડપથી વિકસતા વીમા બજારોમાંનું એક બનવા માટે તૈયાર છે
   • ભારતીય માઈક્રોફાઈનાન્સ ક્ષેત્ર: ચીન પછી વૈશ્વિક સ્તરે બીજા નંબરનું સૌથી મોટું ક્ષેત્ર

Chapter 3: Prices and Inflation – Under Control

1. Inflation Management
   • Retail Inflation 5.4% – Pandemic પછીનો સૌથી નીચો
   • સરકારના હસ્તક્ષેપ (Government Interventions) અને RBI’s measures credited
2. Fuel Price Management
   • એલપીજી, પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં ઘટાડો
   • એલપીજીના ભાવમાં સિલિન્ડર દીઠ ₹200નો ઘટાડો
   • પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં પ્રતિ લિટર 2 રૂપિયાનો ઘટાડો થયો છે.
3. Core Inflation
   • Core services inflation: Nine-year low in FY24
   • Core goods inflation: Four-year low
   • Core consumer durables inflation declined
4. Agricultural Challenges
   • આત્યંતિક હવામાનની ઘટનાઓ, ક્ષીણ થયેલા જળાશયો, પાકને નુકસાન
   • Food inflation: FY24 માં 7.5% (FY23 માં 6.6% થી વધુ)
5. Government Actions
   • ડાયનેમિક સ્ટોક મેનેજમેન્ટ
   • ઓપન માર્કેટ કામગીરી
   • આવશ્યક ખાદ્ય ચીજોની સબસિડીવાળી જોગવાઈ
   • વેપાર નીતિ પગલાં
6. State-wise Inflation
   • 29 States and Union Territories: Inflation below 6% in FY24
   • Higher overall inflation states tend to have wider rural-to-urban inflation gap
7. Future Projections
   • RBIનો અંદાજ FY25માં Inflation ઘટીને 4.5% અને FY26માં 4.1% રહેશે
   • IMFની આગાહી: 2024માં 4.6% અને 2025માં ભારત માટે 4.2%

Chapter 4: External Sector – Stability Amid Plenty

1. Logistics Performance
   • ભારતનો રેન્ક 2018માં 44મા ક્રમે હતો તે 2023માં 38મો થયો
   • વિશ્વ બેંકનો લોજિસ્ટિક્સ પર્ફોર્મન્સ ઇન્ડેક્સ (World Bank’s Logistics Performance Index)
2. Current Account Deficit
   • FY24માં 0.7% સુધી સંકુચિત
   • મર્ચેન્ડાઇઝની આયાતમાં નરમાઈ અને વધતી સેવાઓની નિકાસને કારણે સુધારો થયો છે.
3. Global Export Share
   • વૈશ્વિક માલની નિકાસમાં ભારતનો હિસ્સો: FY24માં 1.8%
   • FY16-FY20 દરમિયાન સરેરાશ 1.7% થી ઉપર
4. Services Exports
   • FY24માં 4.9% વધીને USD 341.1 બિલિયન થઈ
   • IT/સોફ્ટવેર સેવાઓ અને ‘અન્ય’ વ્યવસાય સેવાઓ દ્વારા સંચાલિત
5. Remittances
   • ભારત વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી વધુ રેમિટન્સ મેળવનાર દેશ છે.
   • 2023માં USD 120 બિલિયન સુધી પહોંચી
   • ફોરેક્સ રિઝર્વ: FY25 માટે અંદાજિત 10 મહિનાથી વધુની આયાતને આવરી લેવા માટે પર્યાપ્ત.
6. External Debt
   • માર્ચ 2024 સુધીમાં જીડીપીના 18.7% પર બાહ્ય દેવું સાથે ભારતના બાહ્ય ઋણ સૂચકાંકો સ્થિર છે.
   • વધુમાં, વિદેશી વિનિમય અનામત કુલ દેવાના 97.4% આવરી લે છે, જે આરામદાયક સ્થિતિ દર્શાવે છે.

Chapter 5: Medium-Term Outlook – A Growth Strategy for New India

1. Key Policy Focus Areas
   • નોકરી અને કૌશલ્ય સર્જન
   • કૃષિ ક્ષેત્રની સંભાવનાઓને ટેપ કરવી
   • MSME અવરોધોને સંબોધિત કરવું
   • લીલા સંક્રમણ (Green Transition)નું સંચાલન
   • અસમાનતાનો સામનો કરવો
   • યુવા વસ્તીના આરોગ્યની ગુણવત્તામાં સુધારો
2. Amrit Kaal Growth Strategy
   • ખાનગી રોકાણમાં વધારો
   • MSMEsનું વિસ્તરણ
   • Agriculture as Growth Engine
   • શિક્ષણ-રોજગારની Gap પૂરી કરવી
   • રાજ્યોની ક્ષમતા નિર્માણ
3. Growth Target
   • 7%+ વૃદ્ધિ માટે કેન્દ્ર સરકાર, રાજ્ય સરકારો અને ખાનગી ક્ષેત્ર વચ્ચે ત્રિપક્ષીય કોમ્પેક્ટ જરૂરી છે.

Chapter 6: Climate Change and Energy Transition: Dealing with Trade-Offs

1. International Recognition
   • 2-ડિગ્રી સેલ્સિયસ વોર્મિંગ સાથે ભારતને માત્ર G20 રાષ્ટ્ર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
2. Renewable Energy Progress
   • સ્થાપિત વીજળી ઉત્પાદન ક્ષમતામાં બિન-અશ્મિભૂત સ્ત્રોતો (Non-Fossil Sources): 45.4% (31 મે 2024 મુજબ)
3. Emission Reduction
   • 2019માં 2005ના સ્તરથી જીડીપીની ઉત્સર્જનની તીવ્રતામાં 33% ઘટાડો
   • GDP CAGR (2005-2019): 7%, Emission CAGR: 4%
4. Clean Energy Initiatives
   • Coal Gasification Mission શરૂ કર્યું.
   • વાર્ષિક ઉર્જા બચત: 51 મિલિયન ટન તેલ સમકક્ષ
   • ખર્ચ બચત: ₹1,94,320 કરોડ
   • ઉત્સર્જન ઘટાડો: 306 મિલિયન ટન
5. Green Bonds
   • સોવરિન ગ્રીન બોન્ડ (Sovereign Green Bond) જારી: ₹16,000 કરોડ (જાન્યુ-ફેબ્રુઆરી 2023)
   • વધારાના ₹20,000 કરોડ (ઓક્ટો-ડિસેમ્બર 2023)

Chapter 7: Social Sector – Benefits that Empower

1. Welfare Approach
   • ખર્ચવામાં આવેલા રૂપિયા દીઠ અસર વધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો
   • આરોગ્યસંભાળ, શિક્ષણ અને શાસનમાં Force Multiplier તરીકે Digitization
2. Welfare Expenditure Growth
   • CAGR of 12.8% between FY18 and FY24
   • Compared to nominal GDP CAGR of 9.5%
3. Inequality Reduction
   • Gini Coefficient Declined:
     • ગ્રામીણ: 0.283 થી 0.266
     • શહેરી: 0.363 થી 0.314
4. Healthcare
   • 34.7 કરોડથી વધુ આયુષ્માન ભારત કાર્ડ જનરેટ થયા.
   • 7.37 કરોડ હોસ્પિટલમાં પ્રવેશ આવરી લેવામાં આવ્યા છે.
   • આયુષ્માન ભારત – PMJAY હેઠળ 22 માનસિક વિકૃતિઓ આવરી લેવામાં આવી છે.
5. Education
   • પ્રારંભિક બાળપણના શિક્ષણ માટે ‘પોષણ ભી પઢાઈ ભી’ કાર્યક્રમ
   • વિદ્યાંજલિ પહેલથી 1.44 કરોડ વિદ્યાર્થીઓને ફાયદો થયો
   • ઉચ્ચ શિક્ષણમાં નોંધણીમાં વધારો:
     • SC, ST, અને OBC વિભાગો દ્વારા સંચાલિત
     • FY15 થી સ્ત્રી નોંધણીમાં 31.6% નો વધારો
6. Research and Development
   • FY24માં લગભગ એક લાખ પેટન્ટ મંજૂર કરવામાં આવી
   • FY20 માં 25,000થી ઓછા
7. Housing and Infrastructure
   • પીએમ-આવાસ-ગ્રામીણઃ છેલ્લા નવ વર્ષમાં 2.63 કરોડ મકાનો બાંધવામાં આવ્યા છે.
   • ગ્રામ સડક યોજના: 2014-15થી 15.14 લાખ કિમી રોડ બાંધકામ પૂર્ણ

Chapter 8: Employment and Skill Development – Towards Quality

1. Labor Market Improvements
   • 2022-23માં બેરોજગારીનો દર ઘટીને 3.2% થયો
   • ત્રિમાસિક શહેરી બેરોજગારી દર (15 વર્ષ અને તેથી વધુ): Q1 2024 માં 6.7%
2. Sectoral Employment
   • કૃષિ: 45%
   • ઉત્પાદન: 11.4%
   • સેવાઓ: 28.9%
   • બાંધકામ: 13.0%
3. Youth Employment
   • યુવા (15-29 વર્ષ) બેરોજગારીનો દર 17.8% (2017-18) થી ઘટીને 10% (2022-23) થયો
   • 18-28 વર્ષના બેન્ડના નવા EPFO ​​સબ્સ્ક્રાઇબર્સમાંથી બે તૃતીયાંશ
4. Gender Perspective
   • સ્ત્રી શ્રમ દળ સહભાગિતા દર (FLFPR) છ વર્ષથી વધી રહ્યો છે.
5. Organized Manufacturing Sector
   • Employment recovered above pre-pandemic level
   • Employment per factory continuing pre-pandemic rise
6. Wage Growth
   • ગ્રામીણ વિસ્તારો: 6.9% CAGR (FY15-FY22)
   • શહેરી વિસ્તારો: 6.1% CAGR (FY15-FY22)
7. Factory Employment
   • 100થી વધુ કામદારોને રોજગારી આપતી ફેક્ટરીઓમાં 11.8% વૃદ્ધિ (FY18 થી FY22)

Chapter 9: Agriculture and Food Management – Plenty of Upside Left If We Get It Right

1. Sector Growth
   • કૃષિ અને સંલગ્ન ક્ષેત્ર: 4.18% સરેરાશ વાર્ષિક વૃદ્ધિ દર (છેલ્લા પાંચ વર્ષ)
2. Allied Sectors
   • Emerging as robust growth centers
   • Promising sources for improving farm incomes
3. Agricultural Credit
   • કુલ ધિરાણ વિતરિત: ₹22.84 લાખ કરોડ (31 જાન્યુઆરી 2024 મુજબ)
   • ₹9.4 લાખ કરોડની મર્યાદા સાથે 7.5 કરોડ કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ જારી કરવામાં આવ્યા છે.
4. Micro Irrigation
   • 90.0 લાખ હેક્ટર Per Drop More Crop (PDMC) યોજના હેઠળ આવરી લેવામાં આવ્યા (2015-16 થી 2023-24)
5. Research Investment
   • કૃષિ સંશોધનમાં રોકાણ કરાયેલા દરેક રૂપિયા માટે ₹13.85 ચૂકવણી

Chapter 10: Industry – Small and Medium Matters

• ઔદ્યોગિક વૃદ્ધિ: નાણાકીય વર્ષ 24 માં 9.5% સાથે એકંદર આર્થિક વૃદ્ધિને ટેકો આપ્યો.
• ફાર્મા માર્કેટ: ભારતનું ફાર્માસ્યુટિકલ માર્કેટ USD 50 બિલિયન સાથે વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું બજાર છે.
• PLI સ્કીમ્સ: રોકાણમાં ₹1.28 લાખ કરોડથી વધુ આકર્ષાયા, જેના કારણે ₹10.8 લાખ કરોડનું ઉત્પાદન/વેચાણ થયું.

Chapter 11: Services – Fuelling Growth Opportunities

• ક્ષેત્રનું યોગદાન: સેવા ક્ષેત્ર ગ્રોસ વેલ્યુ એડેડ (GVA) માં 55% ફાળો આપે છે.
• નિકાસ વૃદ્ધિ: વૈશ્વિક ડિજિટલી ડિલિવરી સેવાઓની નિકાસમાં ભારતનો હિસ્સો 2023માં વધીને 6% થયો.
• પર્યટન: 2023 માં 92 લાખ વિદેશી પ્રવાસીઓનું આગમન થયું, જે વાર્ષિક ધોરણે 43.5% નો વધારો છે.

Chapter 12: Infrastructure – Lifting Potential Growth

• રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો: બાંધકામની ગતિ FY14માં 11.7 કિમી/દિવસથી વધીને FY24 સુધીમાં 34 કિમી/દિવસ થઈ ગઈ છે.
• રેલ્વે કેપેક્સ: છેલ્લા 5 વર્ષમાં 77% નો વધારો. 21 એરપોર્ટ પર નવી ટર્મિનલ બિલ્ડીંગો કાર્યરત થઈ છે.
• લોજિસ્ટિક્સ પર્ફોર્મન્સઃ વર્લ્ડ બેંકના લોજિસ્ટિક્સ પર્ફોર્મન્સ ઈન્ડેક્સમાં ભારતનો ક્રમ સુધરીને 22માં સ્થાને પહોંચ્યો છે.

Chapter 13: Climate Change and India – Why We Must Look at the Problem Through Our Lens

• આબોહવા વ્યૂહરચના: “મિશન લાઇફ” દ્વારા કુદરત અને માઇન્ડફુલ વપરાશ સાથે સુમેળભર્યા સંબંધ પર ભાર મૂકે છે.
• પશ્ચિમી અભિગમો: વિકાસશીલ દેશો માટે વધુ અનુરૂપ અભિગમની હિમાયત કરીને વધુ પડતા વપરાશને સંબોધિત ન કરવા બદલ ટીકા કરવામાં આવી.

# આર્થિક સર્વે 2023-24 – ભારતીયોમાં માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓમાં વધારો

SOCIAL ISSUES

માનસિક સ્વાસ્થ્ય એ માનસિક સુખાકારીની સ્થિતિ છે જે લોકોને જીવનના તણાવનો સામનો કરવા, તેમની ક્ષમતાઓને સમજવા, સારી રીતે શીખવા અને કામ કરવા અને તેમના સમુદાયમાં યોગદાન આપવા સક્ષમ બનાવે છે.

માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનો વ્યાપ

• નેશનલ મેન્ટલ હેલ્થ સર્વે 2015-16ના સર્વેક્ષણ મુજબ, ભારતમાં 10.6% પુખ્ત વયના લોકો માનસિક વિકૃતિઓથી પીડાય છે, જ્યારે વિવિધ વિકારો માટે માનસિક વિકૃતિઓ માટે સારવારનો તફાવત 70 થી 92% ની વચ્ચે છે.
• ગ્રામીણ વિસ્તારો અને શહેરી નોન-મેટ્રો પ્રદેશોની સરખામણીમાં શહેરી વિસ્તારોમાં માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓના દર ઊંચા છે.
• 2019 માં, દર આઠમાંથી એક વ્યક્તિ (અથવા વૈશ્વિક સ્તરે 970 મિલિયન લોકો) માનસિક વિકાર સાથે જીવી રહ્યા હતા. (World Health Organization)

માનસિક સ્વાસ્થ્યને અસર કરતા પરિબળો

• તણાવપૂર્ણ જીવનશૈલી, નાણાકીય અસ્થિરતા અને રોજગારીની તકોના અભાવ દ્વારા ગરીબી.
• ન્યુક્લિયર ફેમિલીમાં વધારો, સહાયક પ્રણાલીના અભાવે વડીલોમાં માનસિક સમસ્યાઓ તરફ દોરી જાય છે.

અસર (Impact)

• National Commission for Protection of Child Rights અનુસાર સ્માર્ટફોન, ઇન્ટરનેટના વધુ પડતા ઉપયોગને કારણે બાળકોમાં 37% એકાગ્રતામાં ઘટાડો
• અસ્વસ્થતા, મૂડ સ્વિંગ વગેરેને કારણે શૈક્ષણિક Productivityમાં ઘટાડો.
• હેલ્થકેર ખર્ચમાં થતો વધારો ગરીબ પરિવારો પર બોજ વધારે છે.

માનસિક સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન આપવા માટે લેવાયેલી પહેલ

• ભારત
  • Tele Mental Health Assistance and Networking Across States (Tele- MANAS).
  • મનોદર્પણ, કોવિડ-19 અને તે પછીના સમયગાળા દરમિયાન વિદ્યાર્થીઓને મનોસામાજિક સહાય પૂરી પાડવા માટે.
  • તમામ માટે લઘુત્તમ માનસિક આરોગ્ય સંભાળની ઉપલબ્ધતા અને સુલભતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે રાષ્ટ્રીય માનસિક આરોગ્ય કાર્યક્રમ.
• વૈશ્વિક
  • WHO દ્વારા માનસિક, ન્યુરોલોજીકલ અને પદાર્થના ઉપયોગની વિકૃતિઓ (Substance Use Disorders) માટે સેવાઓને વધારવા માટે માનસિક આરોગ્ય ગેપ એક્શન પ્રોગ્રામ (Mental Health Gap Action Programme).

# લાઇબેરિયા (Liberia)

PLACE IN NEWS

લાઇબેરિયા (Liberia)માં સેનેટરોના જૂથે અચાનક પૂરને કારણે તેની રાજધાની શહેર મોનરોવિયા (Monrovia)ને સ્થાનાંતરિત કરવાનું સૂચન કર્યું છે.

લાઇબેરિયા અને તેની ભૌગોલિક વિશેષતાઓ

• લાઇબેરિયાને સત્તાવાર રીતે લાઇબેરિયા રિપબ્લિક (Republic of Liberia) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
• તે પશ્ચિમ આફ્રિકાના કિનારે આવેલો દેશ છે.
• તે ઉત્તર અને પશ્ચિમ ગોળાર્ધમાં સ્થિત છે.
• સરહદી પ્રદેશો: લાઇબેરિયા સરહદે આવેલ છે.
  • ઉત્તરપશ્ચિમ: સિએરા લિયોન (Sierra Leone)
  • ઉત્તર: ગિની (Guinea)
  • પૂર્વ: આઇવરી કોસ્ટ (Ivory Coast)
  • દક્ષિણ અને દક્ષિણપશ્ચિમ: એટલાન્ટિક મહાસાગર (Atlantic Ocean)

આ પણ વાંચો: 20 અને 21 જુલાઈ કરંટ અફેર્સ

મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ

• તે આફ્રિકાનું સૌથી જૂનું પ્રજાસત્તાક છે.
• લાઇબેરિયાએ 1847 માં અમેરિકાથી તેની સ્વતંત્રતા જાહેર કરી.
• લાઇબેરિયાનું અર્થતંત્ર મુખ્યત્વે કૃષિ પર નિર્ભર છે.
• દેશ કાચો માલ, સાધનો અને ઉપભોક્તા માલની આયાત કરે છે.
• નિકાસ માટે મોટા પાયે ઉત્પાદનમાં વિદેશી રોકાણનો સમાવેશ થાય છે, ખાસ કરીને:
  • રબર, વનસંવર્ધન (Forestry) અને ખાણકામ (Mining)
• મુખ્ય નદીઓ:
  • ઉત્તરપશ્ચિમ: માનો અને મોરો નદીઓ (Mano and Morro Rivers)
  • પૂર્વ અને દક્ષિણપૂર્વ: Cavalla
• સૌથી ઊંચો પર્વત: વુટેવ પર્વત (Mount Wuteve)
• આબોહવા: ઉષ્ણકટિબંધીય; ગરમ, ભેજવાળું; ગરમ દિવસો સાથે શુષ્ક શિયાળો
• કુદરતી સંસાધનો: આયર્ન ઓર, લાકડા, હીરા, સોનું વગેરે