Daily Current Affairs 16 October 2024

Daily Current Affairs 16 October 2024: List of Important Days

CALENDAR

• 16 October 2024
  1. World Food Day
     • દર વર્ષે 16 ઓકટોબરના રોજ World Food Day ઉજવવામાં આવે છે.
     • સંયુક્ત રાષ્ટ્રની વિશિષ્ટ સંસ્થા ફૂડ એન્ડ એગ્રીકલ્ચર ઓર્ગેનાઈઝેશન (FAO)એ 1945માં World Food Dayની રચના કરી હતી.
     • World Food Day 2024 Theme: “Right to Foods for a Better Life and a Better Future.”
     • ઉદ્દેશ્ય: ભૂખમરો અને કુપોષણ સામેની લડાઈમાં વૈશ્વિક સ્તરે પગલાં લેવા.
  2. World Anaesthesia Day
     • William Thomas Green Morton ની યાદમાં 16 ઓકટોબરના રોજ World Anaesthesia Day ઉજવવામાં આવે છે.
  3. રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા ગાર્ડ (National Security Guard)નો 40મો સ્થાપના દિવસ

આજનો ઈતિહાસ: 16 October

DAY IN HISTORY

• 16 October 1984: National Security Guardની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી.
  • શીખ આતંકવાદીઓ સામેના ઓપરેશન બ્લુ સ્ટાર બાદ, આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓનો સામનો કરવા અને રાજ્યોને આંતરિક વિક્ષેપ સામે રક્ષણ આપવા માટે તેની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી.
  • National Security Guard જેને ‘બ્લેક કેટ્સ‘ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તે ગૃહ મંત્રાલય હેઠળનું ભારતનું આતંકવાદ વિરોધી એકમ છે.
  • ઓગસ્ટ 1986માં સંસદમાં રજૂ કરાયેલા બિલને પગલે, NSG સત્તાવાર રીતે 22 સપ્ટેમ્બર, 1986ના રોજ અસ્તિત્વમાં આવ્યું. આજે, તે ભારતના સુરક્ષા લેન્ડસ્કેપમાં એક મહત્વપૂર્ણ બળ છે, જે રાષ્ટ્રને વિવિધ જોખમોથી સુરક્ષિત કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.

Daily Current Affairs 16 October 2024

# Global Innovation Index 2024

SCIENCE & TECHNOLOGY

ગ્લોબલ ઈનોવેશન ઈન્ડેક્સ (GII)માં સામેલ કુલ 133 દેશોમાં ભારત 38.3ના સ્કોર સાથે 39માં સ્થાને પહોંચી ગયું છે. આ રિપોર્ટ યુનાઈટેડ નેશન્સની વિશિષ્ટ એજન્સી વર્લ્ડ ઈન્ટેલેક્ચ્યુઅલ પ્રોપર્ટી ઓર્ગેનાઈઝેશન (WIPO) દ્વારા પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે.

ગ્લોબલ ઈનોવેશન ઈન્ડેક્સ 2024

• ભારતે મધ્ય અને દક્ષિણ એશિયાના પ્રદેશમાં સામેલ 10 દેશોમાં પ્રથમ ક્રમે અને નિમ્ન-મધ્ય આવક ધરાવતા દેશોના જૂથમાં પણ પ્રથમ ક્રમે છે.
• ભારતે ઈન્ટેન્જિબલ એસેટ ઈન્ટેસિટીમાં સમગ્ર વિશ્વમાં સાતમો ક્રમ પ્રાપ્ત કર્યો છે.
• આ વર્ષે ભારતે ઈનપુટ સબ-ઈન્ડાઈસિસમાં 40મો ક્રમ મેળવ્યો છે.
• 2015માં ભારત 81માં ક્રમે હતો.

GII 2024ના ટોચના દેશો

વિવધ આવકજૂથોમાં રહેલા ટોચના દેશ

# National Water Awards 2023

AWARDS

ભારતના માનનીય રાષ્ટ્રપતિ શ્રીમતી દ્રૌપદી મુર્મુએ નવી દિલ્હીના વિજ્ઞાન ભવનમાં 5મો રાષ્ટ્રીય જળ પુરસ્કાર, 2023 એનાયત કર્યો.

5th National Water Awards 2023

• ઉદ્દેશ: દેશમાં જળ સંરક્ષણ અને મેનેજમેન્ટના ક્ષેત્રમાં ઉત્કૃષ્ટ યોગદાન અપનારાં વ્યક્તિઓ, સંગઠનો અને સંસ્થાઓને માન્યતા આપવી.
• જલ શક્તિ મંત્રાલય હેઠળના જળ સંસાધન, નદી વિકાસ અને ગંગા કાયાકલ્પ (DoWR, RD અને GR) વિભાગે 9 કેટેગરીઓમાં 38 વિજેતાઓની જાહેરાત કરી હતી.
• મહત્વ: લોકોમાં પાણીના મહત્વ વિશે જાગૃતિ કેળવવી અને પાણીના શ્રેષ્ઠ ઉપયોગની પદ્ધતિઓ અપનાવવા પ્રેરિત કરવા.
• આ પુરસ્કારને 2018માં લૉન્ચ કરવામાં આવ્યો હતો અને પ્રથમ વિતરણ સમારોહ 2019 માં યોજાયો હતો.
• આ પુરસ્કારમાં ગુજરાત શ્રેષ્ઠ રાજ્યોની શ્રેણીમાં ત્રીજા ક્રમે હતું.
• સુરત મહાનગરપાલિકાએ શ્રેષ્ઠ શહેરી સ્થાનિક સત્તા કેટેગરીમાં ટર્શરી ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ માટે પ્રથમ ક્રમ મેળવ્યો હતો.

શ્રેષ્ઠ રાજ્ય

શ્રેષ્ઠ જિલ્લો (ઝોન અનુસાર)

# ઘુડખર વસતિગણતરી 2024

ENVIRONMENT

તાજેતરમાં ગુજરાત રાજ્યના વન અને પર્યાવરણ વિભાગ દ્વારા ઘુડખરની 10મી વસતિ ગણતરી કરવામાં આવી હતી. દર 5 વર્ષે તેની વસતિગણતરી કરવામાં આવે છે.

• 2024ની વસતિગણતરી મુજબ ઘુડખરની કુલ વસતિ 7,672 નોંધાઈ છે. જે છેલ્લા 5 વર્ષમાં 26.14 ટકાનો વધારો દર્શાવે છે.
• ઘૂડખાર મુખ્યત્વે રાજ્યના 7 જિલ્લાઓમાં જોવા મળે છે.
• સૌથી વધુ 2,705 જેટલા ઘુડખર સુરેન્દ્રનગર જિલ્લામાં નોંધાયા છે.
• વન રિઝિયન પ્રમાણે સૌથી વધુ 3,234 જેટલા ઘુડખર ધ્રાંગધામાં જોવા મળ્યા.
• ઘુડખર વસતિગણતરી અંદાજે વાઈલ્ડ એસ પોપ્યુલેશન એસ્ટીમેશન (WAPE) 2024માં લગભગ 15,510 ચો. કિ.મી. વિસ્તારમાં ડાયરેક્ટ કાઉન્ટ મેથડથી કરવામાં આવી હતી.

10મી ઘુડખર વસતિગણતરી 2024

વન રિઝિયન પ્રમાણે ઘુડખર વસતિગણતરી

ઘુડખર વિશે

• તેને ભારતીય જંગલી ગધેડા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. સ્થાનિક લોકો તેને ‘ખચ્ચર’ કહે છે.
• ગુજરાતના ઘુડખર વિશ્વમાં ‘Equus Hemionus Khur’ અને ‘ખુર’ તરીકે પણ ઓળખાય છે.
• ઘુડખરની સંરક્ષણ સ્થિતિ
  • વન્યજીવ રક્ષણ અધિનિયમ 1972: Schedule-I
  • IUCN રેડ લિસ્ટ: Near Threatened
  • CITES: પરિશિષ્ટ II

# X-band Radar

SCIENCE & TECHNOLOGY

જુલાઈ 2024માં કેરળના વાયનાડ જિલ્લામાં વિનાશક પૂર અને ભૂસ્ખલન પછી, કેન્દ્રીય પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય (Union Ministry of Earth Sciences)એ જિલ્લામાં એક્સ-બેન્ડ રડાર સ્થાપિત કરવાની મંજૂરી આપી હતી.

Radar Technology

• Radar નું પૂરું નામ ‘Radio Detection and Ranging’ છે.
• ઉપકરણની આસપાસની વસ્તુઓનું અંતર, વેગ અને ભૌતિક લાક્ષણિકતાઓ નક્કી કરવા માટે ઉપકરણ રેડિયો તરંગોનો ઉપયોગ કરે છે.
• તે વાદળ જેવા કોઈ પણ લક્ષ્ય તરફ સિગ્નલ ઉત્સર્જન કરે છે અને પરાવર્તિત થયેલાં સિગ્નલોનું વિશ્લેષણ કરીને ડેટા એકઠો કરે છે.
• હવામાનશાસ્ત્રમાં સામાન્ય રીતે હવામાનની પેટર્ન જોવા માટે ડોપ્લર રડારનો ઉપયોગ થાય છે.
• એપ્લિકેશન: હવામાનશાસ્ત્રમાં, ડોપ્લર રડાર વાદળની સાપેક્ષ ગતિ તેના પર પ્રહાર કરતા કિરણોત્સર્ગની આવૃત્તિમાં કેવી રીતે ફેરફાર કરે છે તેના આધારે વાદળ કેટલી ઝડપથી આગળ વધી રહ્યું છે અને કઈ દિશામાં આગળ વધી રહ્યું છે તે જાહેર કરી શકે છે.

X-band Radar

• આ રડાર ઈલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક સ્પેક્ટ્રમમાં ફ્રિકવન્સીની ચોક્કસ રેન્જમાં કામ કરે છે. જે સામાન્ય રીતે 8-12 GHz હોય છે.
• આ બેન્ડ 2.5 થી 3.75 સેમી.ની વચ્ચેની તરંગ લંબાઈ સાથે સ્પેક્ટ્રમના માઈક્રોવેવ સેગમેન્ટમાં કામ કરે છે.
• વાયનાડમાં એક્સ-બેન્ડ રડાર માટીના કણોની હિલચાલને મોનિટર કરીને ભૂસ્ખલન જેવી ઘટનાની ચેતવણી આપશે.

ભારતમાં રડારનો ઉપયોગ

• ભારત હવામાન વિભાગ (IMD) એ 1950 ના દાયકાની શરૂઆતમાં હવામાન એપ્લિકેશનો માટે રડારનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું.
• પ્રથમ સ્વદેશી ડિઝાઇન અને ઉત્પાદિત એક્સ-બેન્ડ સ્ટોર્મ ડિટેક્શન રડાર 1970 માં નવી દિલ્હીમાં સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું.
  • 1996માં, IMDએ 10 જૂના એક્સ-બેન્ડ રડારને ડિજિટલ એક્સ-બેન્ડ રડાર સાથે બદલ્યા.
• ભારત લાંબા અંતરની શોધ માટે એસ-બેન્ડ રડાર (2-4 GHz) નો પણ ઉપયોગ કરે છે.
  • પ્રથમ એસ-બેન્ડ ચક્રવાત શોધ રડાર 1970 માં વિશાખાપટ્ટનમમાં સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું અને પ્રથમ સ્થાનિક રીતે બનાવેલ પ્રકાર 1980 માં મુંબઈમાં કાર્યરત કરવામાં આવ્યું હતું.
• મિશન મૌસમ: કેન્દ્રીય કેબિનેટે દેશમાં હવામાનશાસ્ત્રીય માળખાકીય સુવિધાઓને અપગ્રેડ કરવા માટે ‘મિશન મૌસમ’ને મંજૂરી આપી.
  • જેમાં પ્રથમ તબક્કા હેઠળ 2026 સુધી 60 હવામાનશાસ્ત્રીય રડાર સ્થાપિત કરવાનો સમાવેશ થાય છે.

One-Liner Current Affairs

• તાજેતરમાં Institute for Management Development (IMD)ના World Talent Ranking 2024માં સ્વિત્ઝર્લેન્ડ પ્રથમ ક્રમે ત્યારબાદ સિંગાપોર બીજા ક્રમે છે. ભારતે 40.47ના ટેલેન્ટ સ્કોર સાથે વૈશ્વિક સ્તરે 58મું સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું છે.
• સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહે તેલંગાણાના વિકરાબાદમાં નૌકાદળના વેરી લો ફ્રીક્વન્સી (VLF) રડાર સ્ટેશનનો શિલાન્યાસ કર્યો.
• 23મી SCO સરકારના વડાઓની બેઠક 16 ઓક્ટોબર, 2024ના રોજ ઈસ્લામાબાદમાં થઈ હતી, જેમાં SCO સભ્ય દેશો વચ્ચે વેપાર અને આર્થિક સહયોગ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું હતું.
  • આ બેઠકમાં પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન શેહબાઝ શરીફની અધ્યક્ષતામાં ચીન, રશિયા, ઈરાન અને મધ્ય એશિયાઈ દેશોના નેતાઓ એકઠા થયા હતા.
  • ભારતના વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે SCO ના બહુપક્ષીય એજન્ડા પર ભાર મૂકતા ભારતનું પ્રતિનિધિત્વ કર્યું હતું.
• આઈશાથ અઝીમા (Aishath Azeema)ને ઈબ્રાહિમ સાહેબના સ્થાને ભારતમાં માલદીવના નવા રાજદૂત તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
  • આઈશાથ અઝીમાએ વિદેશ સેવા કારકિર્દી 1988માં શરૂ કરી અને જૂન 2019 થી સપ્ટેમ્બર 2023 સુધી ચીનમાં માલદીવના રાજદૂત તરીકે સેવા આપી હતી. તે અગાઉ યુકેમાં ડેપ્યુટી એમ્બેસેડર પણ રહી ચૂક્યા છે.
• કેન્દ્રીય શિક્ષણ પ્રધાન ધર્મેન્દ્ર પ્રધાને આરોગ્ય, કૃષિ અને ટકાઉ શહેરો પર પ્રાથમિક ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને ત્રણ આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ સેન્ટર ઑફ એક્સેલન્સનું ઉદ્ઘાટન કર્યું.
  • આ કેન્દ્રો આરોગ્ય સંબંધિત AI સંશોધન માટે AIIMS દિલ્હી અને IIT દિલ્હી, કૃષિ AI એપ્લિકેશન્સ માટે IIT રોપર અને ટકાઉ શહેરી વિકાસમાં નવીનતાઓ માટે IIT કાનપુર ખાતે સ્થિત છે.
  • આ કેન્દ્રોનો હેતુ AI-સંચાલિત સંશોધન અને નવીનતાઓને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે, અત્યાધુનિક તકનીકો દ્વારા જાહેર કલ્યાણ અને આર્થિક વૃદ્ધિમાં ફાળો આપતી પ્રગતિની ખાતરી કરવી.
• નાસાના યુરોપા ક્લિપર મિશનનો ઉદ્દેશ્ય ગુરુના બર્ફીલા ચંદ્ર, યુરોપા અને તેની સપાટી પર રહેલા મહાસાગરનું અન્વેષણ કરવાનો છે.
• કેન્દ્રીય રાજ્ય મંત્રી જયંત ચૌધરીએ વિશાખાપટ્ટનમમાં આંધ્ર મેડિકલ ટેક ઝોન (AMTZ) કેમ્પસમાં રાષ્ટ્રીય કૌશલ્ય પ્રશિક્ષણ સંસ્થા (NSTI) વિસ્તરણ કેન્દ્રનું ઉદ્ઘાટન કર્યું.
  • આ કેન્દ્ર હસ્તકલા પ્રશિક્ષક તાલીમ યોજના (CITS) હેઠળ કમ્પ્યુટર સોફ્ટવેર એપ્લિકેશન્સ (CSA) માં વિશેષ તાલીમ આપવા પર કેન્દ્રિત છે.
  • 2024-25 શૈક્ષણિક સત્રથી શરૂ કરીને, તેનો ઉદ્દેશ્ય ભારતમાં ટેકનિકલ શિક્ષણ અને વ્યાવસાયિક તાલીમ વધારવા માટે પ્રશિક્ષકોને જરૂરી કૌશલ્યોથી સજ્જ કરવાનો છે, જે વિશાખાપટ્ટનમને કૌશલ્ય વિકાસ પહેલ માટે મુખ્ય હબ તરીકે સ્થાન આપે છે.
• જમ્મુ અને કાશ્મીર નેશનલ કોન્ફરન્સ (JKNC)ના અગ્રણી નેતા ઓમર અબ્દુલ્લાએ જમ્મુ અને કાશ્મીરના મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા છે.
• BEML (સરકારી માલિકીની કંપની) ભારતની પ્રથમ સ્વદેશી નિર્મિત બુલેટ ટ્રેનની ડિઝાઇન, ઉત્પાદન અને કમિશન માટે ઇન્ટિગ્રલ કોચ ફેક્ટરી (ICF) પાસેથી ₹866.87 કરોડનો નોંધપાત્ર કોન્ટ્રાક્ટ પ્રાપ્ત કર્યો છે.
  • આ પ્રોજેક્ટમાં બે હાઇ-સ્પીડ ટ્રેનસેટ્સ બનાવવાનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં પ્રત્યેકમાં આઠ કારનો સમાવેશ થાય છે અને તેનો હેતુ 250 કિમી/કલાકની ઓપરેશનલ સ્પીડ સાથે 280 કિમી/કલાકની ટેસ્ટ સ્પીડ હાંસલ કરવાનો છે.
• યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે ઈઝરાયેલમાં અદ્યતન THAAD (ટર્મિનલ હાઇ-એલ્ટિટ્યુડ એરિયા ડિફેન્સ) મિસાઇલ સંરક્ષણ પ્રણાલી તૈનાત કરવાની જાહેરાત કરી છે.
  • THAAD એ દુશ્મન મિસાઇલોને તેમના ટર્મિનલ તબક્કા દરમિયાન અટકાવવા અને તેનો નાશ કરવા માટે રચાયેલ છે, જે તેને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે આવશ્યક સંપત્તિ બનાવે છે.
  • આ પગલું આ પ્રદેશમાં વધતા ભૌગોલિક રાજકીય તણાવ વચ્ચે ઇઝરાયેલના સંરક્ષણ માટે યુએસની મજબૂત પ્રતિબદ્ધતાને હાઇલાઇટ કરે છે, લશ્કરી સજ્જતા અને સુરક્ષા સહકારમાં સહયોગી પ્રયાસોને મજબૂત બનાવે છે.