Daily Current Affairs 16-24 April 2025: List of Important Days

CALENDAR

• 16 April 2025
  1. World Voice Day
     • દર વર્ષે 16 એપ્રિલના રોજ World Voice Day ઉજવવામાં આવે છે.
     • 1999માં આ દિવસની ઉજવણીની શરૂઆત બ્રાઝિલમાં ‘Brazilian National Voice Day’ તરીકે થઈ હતી.
     • ત્યારબાદ આર્જેન્ટિના, પોર્ટુગલ જેવા દેશોમાં પણ શરૂઆત થઈ હતી.
• 17 April 2025
  1. World Haemophilia Day
     • દર વર્ષે 17 એપ્રિલના રોજ World Federation of Hemophilia દ્વારા World Haemophilia Day ઉજવવામાં આવે છે.
     • ઉદ્દેશ્ય: હિમોફિલિયા અને અન્ય વારસાગત રક્તસ્ત્રાવ વિકૃતિઓ વિશે લોકોમાં જાગૃતિ લાવવાનો છે.
     • હિમોફિલિયાએ રક્તસ્ત્રાવને લગતી એક આનુવંશિક બિમારી છે.
     • World Federation of Hemophilia ની સ્થાપના Frank Schnabel દ્વારા કરવામાં આવી હતી. તેથી તેમના જન્મદિન 17 એપ્રિલ નિમિત્તે આ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.
     • World Haemophilia Day 2025 થીમ: “Access for All: Women and Girls Bleed Too”.
• 18 April 2025
  1. World Heritage Day
     • દર વર્ષે સમગ્ર વિશ્વમાં World Heritage Day ઉજવવામાં આવે છે.
     • ઉદ્દેશ્ય: માનવ સંસ્કૃતિ સાથે જોડાયેલા ઐતિહાસિક અને સાંસ્કૃતિક સ્થળોના સંરક્ષણ અંગે જાગૃતિ લાવવાનો છે.
     • 1982માં International Council on Monuments and Sites (ICOMOS) નામની સંસ્થા દ્વારા 18 એપ્રિલના રોજ આ દિવસ ઉજવવાની દરખાસ્ત કરવામાં આવી હતી.
     • 1983માં મળેલી UNESCOની 22માં સામાન્ય સભામાં આ દિવસની ઉજવણીને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
     • World Heritage Day 2025 થીમ: “Heritage under Threat from Disasters and Conflicts: Preparedness and Learning from 60 Years of ICOMOS Actions.”
• 19 April 2025
  1. World Liver Day
     • દર વર્ષે 19 એપ્રિલના રોજ World Liver Day ઉજવવામાં આવે છે.
     • ઉદ્દેશ્ય: માનવ શરીરમાં યકૃત અને તેના મહત્ત્વ વિશે જાગૃતિ લાવવાનો છે.
     • યકૃત માનવ શરીરને સ્વસ્થ રાખવા માટે ડિટોક્સિફિકેશન અને પાચન સહિત વિવિધ જટિલ કર્યો કરે છે.
     • World Liver Day 2025 થીમ: “Food is Medicine”.
• 21 April 2025
  1. National Civil Service Day
     • ભારતમાં નાગારિક સેવા સાથે સંકળાયેલા અધિકારીઓના કાર્ય અને પ્રયત્નોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે દર વર્ષે 21 એપ્રિલના રોજ National Civil Service Day ઉજવવામાં આવે છે.
     • આ દિવસની ઉજવણી નિમિત્તે પબ્લિક એડમિનિસ્ટ્રેશનમાં ઉત્કૃષ્ઠતા માટે 2006થી દર વર્ષે ત્રણ કેટેગરીમાં પ્રધાનમંત્રી એવોર્ડ પણ એનાયત કરવામાં આવે છે.
     • 21 એપ્રિલ, 1947ના રોજ શ્રી સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલે નવી દિલ્હીના મેટકાફ હાઉસમાં ઓલ ઈન્ડિયા એડમિનિસ્ટ્રેટિવ સર્વિસ ટ્રેનિંગ સ્કુલના પ્રોબેશનરી અધિકારીઓને ઐતિહાસિક સંબોધન કર્યું હતું.
       • જ્યાં તેમણે સિવિલ સેવકોને “Steel Frame of India” તરીકે ઓળખાવ્યા હતા.
     • સૌપ્રથમ ઉજવણી: 2006માં
  2. World Creativity and Innovation Day
• 22 April 2025
  1. World Earth Day
     • પર્યાવરણ સંરક્ષણના સમર્થન માટે વિશ્વમાં દર વર્ષે 22 એપ્રિલના રોજ ‘World Earth Day‘ ઉજવવામાં આવે છે.
     • શરૂઆત: 1970
     • 2025માં તેની 55મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.
     • World Earth Day ની શરૂઆત અમેરિકન સેનેટર શ્રી જેરાલ્ડ નેલ્સન દ્વારા ‘પર્યાવરણ શિક્ષણ’ના રૂપમાં કરવામાં આવી હતી.
     • 2009માં સંયુક્ત રાષ્ટ્રએ 22 એપ્રિલને ‘Iternational Mother Earth Day’ તરીકે ઉજવવાની જાહેરાત કરી હતી.
     • World Earth Day 2025 થીમ: “Our Power, Our Planet”.
• 23 April 2025
  1. World Book and Copyright Day
     • પુસ્તકના વાંચન, પબ્લિકેશન અને કોપી રાઈટને પ્રોત્સાહન આપવા માટે UNESCO દ્વારા 23 એપ્રિલના રોજ ‘World Book and Copyright Day‘ ઉજવણી કરવામાં આવે છે. તેને આંતરરાષ્ટ્રીય પુસ્તક દિવસ તરીકે પણ ઓળખાય છે.
     • 23 એપ્રિલ શ્રી વિલિયમ શેક્સપીયર અને શ્રી ઈન્કા ગ્રેસિલસો દે લા વેગાની મૃત્યુ તિથિ છે. તેથી 23 એપ્રિલના રોજ ઉજવણી કરવામાં આવે છે.
     • UNESCO દર વર્ષે ‘World Book Capital City’ તરીકે એક સિટીની જાહેરાત કરે છે.
       • World Book Capital City 2025: Rio de Janeiro, Brazil
     • World Book and Copyright Day 2025 થીમ: “The role of literature in achieving the Sustainable Development Goals (SDGs)”.
• 24 April 2025
  1. રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ (National Panchayati Raj Day)
     • ભારત સરકારના પંચાયતી રાજ મંત્રાલય દ્વારા દર વર્ષે 24 એપ્રિલના રોજ ‘રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ‘ની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.
     • વડાપ્રધાન શ્રી ડૉ. મનમોહન સિંહે કરેલી જાહેરાત અનુસાર ભારતમાં 24 એપ્રિલ, 2010ના રોજ પ્રથમ રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ 2010થી ભારતમાં દર વર્ષે 24 એપ્રિલના રોજ રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ ઉજવાય છે.
     • આ દિવસને રાષ્ટ્રીય સ્થાનિક સ્વરાજ્ય દિવસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
     • ભારતમાં પંચાયતી રાજ વ્યવસ્થા અંગે મહત્ત્વનો 73મો બંધારણીય સુધારો 24 એપ્રિલ, 1993ના રોજ અમલમાં આવ્યો હતો.
  2. World Day for Laboratory Animals

Daily Current Affairs 16-24 April 2025

# Etalin Hydroelectric Project

NATIONAL NEWS

તાજેતરમાં અરુણાચલ પ્રદેશ સરકારે દિભાંગ ખીણમાં ‘Etalin Hydroelectric Project’ માટે ₹269.97 કરોડ ફાળવિયા છે. આ પ્રોજેક્ટ પ્રદેશના ટકાઉ વિકાસમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવશે તેવી અપેક્ષા છે.

Etalin Hydroelectric Project વિશે

• તે 3,097 મેગાવોટનો જળવિદ્યુત પ્રોજેક્ટ છે, જે અરુણાચલ પ્રદેશની દિભાંગ ખીણમાં સ્થિત છે.
• સ્થાપિત ક્ષમતાની દ્રષ્ટિએ તે દેશમાં પ્રસ્તાવિત સૌથી મોટા જળવિદ્યુત પ્રોજેક્ટ્સમાંનો એક છે.
• આ પ્રોજેક્ટમાં દિભાંગ નદીઓની ઉપનદીઓ ડ્રી અને ટાંગોન નદીઓ પર 101.5 મીટર અને 80 મીટર ઊંચા બે કોંક્રિટ ગ્રેવિટી ડેમ બનાવવાનો પ્રસ્તાવ છે.
• આ પ્રોજેક્ટ વિસ્તાર ‘હિમાલય ઝોનના સૌથી સમૃધ્ધ જૈવ – ભૌગોલિક પ્રાંત’ અને ‘વિશ્વના મેગા જૈવવિવિધતા હોટસ્પોટ્સમાંના એક’ હેઠળ આવે છે.
• પ્રોજેક્ટ વિસ્તારમાં ઈડ-મિશ્મી જાતિઓની સ્વદેશી વસ્તીનું વર્ચસ્વ છે.
• આ પ્રોજેક્ટ જિંદાલ પાવર લિમિટેડ અને હાઈડ્રો પાવર ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશન ઓફ અરુણાચલપ્રદેશ લિમિટેડની સંયુક્ત સાહસ કંપની એટાલિન હાઈડ્રો પાવર કંપની લિમિટેડ દ્વારા અમલમાં મૂકવામાં આવી રહ્યો છે, જેનો માલિકી હિસ્સો અનુક્રમે 74% અને 26% છે.

# BM-04 Missile

DEFENCE

તાજેતરમાં ભારતે હૈદરાબાદમાં એક સંરક્ષણ પ્રદર્શનમાં BM-04 મિસાઈલનું અનાવરણ કર્યું હતું. આ Next-Generation Short-Range Ballistic Missile (SRBM) ભારતની પરંપરાગત પ્રતિદળ ક્ષમતાઓને વધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.

BM-04 Missile વિશે

• BM-04 એ ભારતની Short-Range Ballistic Missile (SRBM) છે. જે સંરક્ષણ સંશોધન અને વિકાસ સંગઠન (DRDO) દ્વારા વિકસાવવામાં આવી છે.
• હૈદરાબાદમાં વિજ્ઞાન ભવન 2025 સંરક્ષણ પ્રદર્શનમાં તેનું અનાવરણ કર્યું હતું.
• તે 10.2 મીટર લાંબી, 1.2 મીટર વ્યાસ અને 11,500 કિલો વજન ધરાવે છે.
• આ મિસાઈલમાં Two-Stage Solid-Fuel Propulsion System છે, તે 500 કિલોગ્રામ પરંપરાગત Warhead સાથે મહત્તમ 1500 કિમી સુધીના અંતરે સ્થિત લક્ષ્યોને નિશાન બનાવી શકે છે.
• તેને Six-Wheel Indigenous Transport Erector Launcher (TEL)નો ઉપયોગ કરીને તૈનાત કરી શકાય છે.
• Indian Arsenal માં હાલની મિસાઈલોની જેમ BM-04 પણ Canisterized છે, જે Warheads ડિલિવરી સિસ્ટમ સાથે અગાઉથી જોડવાની મંજૂરી આપે છે. આમ શસ્ત્રને ફાયર કરવા માટે જરૂરી સમય ઘટાડે છે.

# M-CADWM યોજનાનું આધુનિકરણ

GOVERNMENT POLICIES

તાજેતરમાં કેન્દ્રીય મંત્રી મંડળે પ્રધાનમંત્રી કૃષિ સિંચાઈ યોજના (PMKSY)ની પેટા-યોજના તરીકે ‘Modernization of Command Area Development and Water Management (M-CADWM)’ના આધુનિકરણને મંજૂરી આપી હતી.

M-CADWM યોજના વિશે

• M-CADWM યોજનાએ પ્રધાનમંત્રી કૃષિ સિંચાઈ યોજના (PMKSY)ની પેટાયોજના છે.
• આ પહેલનો પ્રારંભિક ખર્ચ ₹1600 કરોડ છે. તે 2025-26 સુધી ચાલશે અને ભારતમાં સિંચાઈ માળખાને નોંધપાત્ર રીતે વધારવા માટે રચાયેલ છે.
• M-CADWM નો મુખ્ય ધ્યેય સિંચાઈ પાણી પુરવઠા નેટવર્કનું આધુનિકરણ કરવાનો છે. જેથી ખાતરી કરી શકાય કે સિંચાઈનું પાણી હાલની નહેરો અથવા અન્ય જળ સ્ત્રોતોમાંથી નિયુક્ત ખેતી ક્લસ્ટરો સુધી પહોંચે.
• તે SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) અને the Internet of Things (IoT) જેવી અદ્યતન તકનીકોના ઉપયોગ દ્વારા પાણીના ઉપયોગની કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરીને નાની જમીન ધરાવતા ખેડૂતોને મદદ કરશે.
• આ યોજનાની એક મુખ્ય વિશેષતા એ છે કે ભૂગર્ભ દબાણયુક્ત, પાઈપ સિંચાઈ પ્રણાલીઓનો અમલ જે પ્રતિ ખેતર 1 હેક્ટર સુધી વિસ્તરે છે.
• M-CADWM યોજના યુવાનો માટે આધુનિક સિંચાઈ તકનીકો અપનાવવા પ્રોત્સાહિત કરીને કૃષિને વધુ આકર્ષક બનાવવાનો પ્રયાસ કરે છે.

# Catch the Rain – Sujalam Sufalam Jal Abhiyan 2.0

GOVERNMENT INITIATIVES

તાજેતરમાં મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલે ‘Catch the Rain – Sujalam Sufalam Jal Abhiyan 2.0’નો મહેસાણા જિલ્લાના દવાડાથી રાજવ્યાપી પ્રારંભ કરાવ્યો હતો. જે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના ‘Catch the Rain’ અભિયાન સાથે સુસંગત છે.

• Statewide Mega Water Conservation Campaign 4 એપ્રિલથી 31 મે, 2025 સુધી ચલાવવામાં આવશે.
• રાજ્ય સરકાર લોકભાગીદારી (Public Participation) સાથે છ વિભાગો દ્વારા Pond Deepening, Check Dam Desilting, Canal Maintenance, અને Rainwater Harvesting નું કામ હાથ ધરશે.
• આ અભિયાન હેઠળ રાજ્ય સરકારે 2018-2024 દરમિયાન 1,07,608 કાર્યો હાથ ધર્યા છે, જેમાં તળાવ ઊંડા કરવા, 36979 નવા તળાવો બનાવવા, 24086 ચેકડેમમાંથી કાંપ કાઢવા અને 66213 કિલોમીટર લાંબા નહેરો અને જળમાર્ગોની સફાઈનો સમાવેશ થાય છે.
• આ બધા પ્રયાસોના પરિણામે રાજ્યની જળ સંગ્રહ ક્ષમતામાં કુલ 1,19,144 Lakh Cubic Feet નો વધારો થયો છે અને 199.60 લાખ માનવ-દિવસો રોજગારીનું સર્જન થયું છે.
• સુજલામ સુફલામ જળ અભિયાનની સફળતાને રાષ્ટ્રીય સ્તરે પણ માન્યતા આપવામાં આવી છે, જેને 2020માં પ્લેટિનમ શ્રેણી SKOCH એવોર્ડ અને 2021માં ગોલ્ડ શ્રેણી મળી છે.

# Mk-II(A) Laser- Directed Energy Weapon (DEW)

DEFENCE

તાજેતરમાં ભારતે આંધ્રપ્રદેશના કુર્નૂલ ખાતે સ્વદેશી રીતે વિકસિત Mk-II(A) Laser- Directed Energy Weapon (DEW) સિસ્ટમનું સફળતાપૂર્વક પરીક્ષણ કર્યું છે. જે લેસર ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને ડ્રોન અને મિસાઈલોને નિષ્ક્રિય કરવાની ક્ષમતા ધરાવતો ચોથો દેશ બન્યો છે. અમેરિકા, ચીન અને રશિયા પાસે અદ્યતન LASER શસ્ત્ર ક્ષમતાઓ છે.

Mk-II(A) Laser- Directed Energy Weapon (DEW) વિશે

• તે 30-કિલોવોટ લેસર-આધારિત શસ્ત્ર પ્રણાલી છે, જે હેલિકોપ્ટર, સ્વોર્મ ડ્રોન અને રડારને તોડી પાડવા માટે રચાયેલ છે.
• Defence Research and Development Organisation’s (DRDO) Centre for High Energy Systems and Sciences (CHESS), હૈદરાબાદએ અનેક શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને ભારતીય ઉદ્યોગો સાથે મળીને આ સિસ્ટમ વિકસાવી છે.
• તેની ઝડપી ગતિ, ચોકસાઈ અને થોડીક સેકન્ડોમાં ઘાતક કાર્યવાહીને કારણે તે વિશ્વની સૌથી શક્તિશાળી કાઉન્ટર-ડ્રોન સિસ્ટમ્સમાંની એક છે.
• આ લેસર સિસ્ટમ લાંબા અંતરથી ફિક્સ્ડ-વિંગ ડ્રોનને જોડે છે અને એક સાથે અનેક ડ્રોન હુમલાઓને નિષ્ફળ બનાવી શકે છે, સર્વેલન્સ સેન્સર અને એન્ટેનાનો નાશ કરી શકે છે.
• એકવાર રડાર અથવા તેના Inbuilt Electro Optic (EO) સિસ્ટમ દ્વારા લક્ષ્ય ઓળખાઈ જાય, પછી તે લક્ષ્યને કાપવા માટે શક્તિશાળી પ્રકાશ (Laser Beam)ના તીવ્ર બીમનો ઉપયોગ કરે છે, જેના કારણે માળખાકીય નિષ્ફળતાઓ થાય છે અથવા વધુ ઘાતક નુકસાન થાય છે.
• આ લેસર હથિયારનો વિકાસ કોલેટરલ નુકસાન (Collateral Damage)નું જોખમ ઘટાડી શકે છે અને સંઘર્ષ દરમિયાન મોંઘા દારૂગોળા પર નિર્ભરતા ઘટાડી શકે છે.
• આ સાથે, ભારત આવી ક્ષમતાઓ ધરાવતા પસંદગીના દેશો યુએસ, ચીન અને રશિયાની યાદીમાં જોડાયું છે.

# Long-Range Glide Bomb ‘Gaurav’

DEFENCE

સંરક્ષણ સંશોધન અને વિકાસ સંગઠન (DRDO)એ Su-30 MKI વિમાનમાંથી સ્વદેશી રીતે વિકસિત Long-Range Glide Bomb (LRGB) ‘Gaurav’ના સફળ રીલીઝ ટ્રાયલ હાથ ધર્યા છે.

LRGB Gaurav

• તે એક સ્વદેશી રીતે વિકસિત Air-Launched Precision-Guided Weapon છે, જે Enemy Air Defence Systemsની પહોંચની બહાર, સ્ટેન્ડ-ઓફ અંતરથી જમીનના લક્ષ્યો પર સચોટ પ્રહારો માટે રચાયેલ છે.
• મુખ્ય વિશેષતાઓ
  • Range: Pin-Point Accuracy સાથે લગભગ 100 કિમી અને 30 કિમી થી 150 કિમી વચ્ચેની ઓપરેશનલ રેન્જ દર્શાવામાં આવી છે.
  • Weight: Winged Version ‘Gaurav’નું વજન 1,000 કિલો છે, જ્યારે Non-Winged ‘Gaurav’નું વજન 550 કિલો છે.
  • Navigation: Inertial Navigation System (INS) – Satellite Guidance અને Digital Control System નો ઉપયોગ કરે છે.
• મહત્વ: સ્વદેશી સંરક્ષણ વિકાસ સાથે સુસંગત રહીને, ભારતની ચોકસાઈથી હુમલો કરવાની ક્ષમતામાં વધારો કરે છે.

Glide Bomb

• Glide Bomb એ એક Precision-Guided Munition છે, જે Aerodynamic Lift નો ઉપયોગ કરીને સંચાલિત પ્રોપલ્શન વિના લાંબા અંતરની મુસાફરી કરે છે.
• GPS, Inertial Navigation System (INS), અથવા Laser જેવી સિસ્ટમોનો ઉપયોગ કરીને માર્ગદર્શન આપવામાં આવે છે.

Su-30MKI

• Su-30 MKI એરક્રાફ્ટ એ IAF માટે Sukhoi Design Bureau (Russia) અને HAL દ્વારા સંયુક્ત રીતે વિકસાવવામાં આવેલ બહુ-ભૂમિકા (Multirole) ધરાવતું કોમ્બેટ ફાઈટર એરક્રાફ્ટ છે.

# BatEchoMon

SCIENCE & TECHNOLOGY

તાજેતરમાં ભારતની પ્રથમ ‘Automated Bat Monitoring and Detection System’ Indian Institute for Human Settlements (IIHS), બેંગલુરુ દ્વારા બનાવવામાં આવી છે.

BatEchoMon શું છે?

• BatEchoMon નો અર્થ “Bat Echolocation Monitoring” થાય છે. તે ભારતની પ્રથમ ઓટોમેટેડ Real-Time Bat Monitoring and Detection System છે.
• આ સિસ્ટમ ચામાચીડિયાના જીવવિજ્ઞાની (Bat Biologist) કાદંબરી દેશપાંડે અને એન્જિનિયર વેદાંત બાર્જે દ્વારા જગદીશ કૃષ્ણસ્વામીના માર્ગદર્શન હેઠળ વિકસાવવામાં આવી હતી.
• તે બેંગલુરુ સ્થિત Indian Institute for Human Settlements (IIHS)ના School of Environment and Sustainability ખાતે Long-Term Urban Ecological Observatory ના ભાગ રૂપે ડિઝાઇન કરવામાં આવી હતી.
• BatEchoMon, Real-Time માં Bat Echolocation Calls ને સ્વાયત્ત રીતે શોધે છે, રેકોર્ડ કરે છે, વિશ્લેષણ કરે છે અને વર્ગીકૃત કરે છે – જે અગાઉ સંશોધકોને મેન્યુઅલી કરવામાં મહિનાઓ લાગતા હતા.
• It includes
  • An ultrasonic microphone using a modified AudioMoth device.
  • A Raspberry Pi microprocessor to process and classify calls.
  • A solar-powered battery for power and a Wi-Fi unit for data transmission.
• આ ઉપકરણ સૂર્યાસ્ત સમયે આપમેળે સક્રિય થાય છે અને રાતભર સતત ઓડિયો રેકોર્ડ કરે છે.
• તે બેટ કોલને અન્ય અવાજોથી અલગ પાડવા અને પીક ફ્રીક્વન્સી અને કોલ સ્ટ્રક્ચરના આધારે તેમને વર્ગીકૃત કરવા માટે Convolutional Neural Network (CNN) Algorithm નો ઉપયોગ કરે છે.
• The output includes:
  • Spectrograms (visual frequency-time plots of bat calls),
  • Audio files of bat calls,
  • Species-specific statistical data showing call frequency and timing.

# ભારત સાથે જાપાનનો હાઈ-સ્પીડ ટ્રેન સહયોગ

INTERNATION RELATIONS

• જાપાન ભારતને બે શિંકનસેન ટ્રેનો મફતમાં આપીને તેની હાઈ-સ્પીડ રેલ ક્ષમતાઓને વધારશે.
• આ ટ્રેનો મોડેલ E5 અને E3 મુંબઈ-અમદાવાદ બુલેટ ટ્રેન પ્રોજેક્ટ માટે પરીક્ષણ વાહનો તરીકે સેવા આપશે.
• આ પહેલ ભારતની તેના પ્રથમ હાઈ-સ્પીડ રેલ નેટવર્કને વિકસાવવાની મહત્વાકાંક્ષામાં એક પગલું છે.
• જાપાન 2026ની શરૂઆતમાં ભારતને E5 અને E3 ટ્રેન પહોંચાડશે. આ ટ્રેનો પર્યાવરણીય પરિસ્થિતિઓ પર ડેટા એકત્રિત કરવા માટે નિરીક્ષણ ટેકનોલોજીથી સજ્જ હશે.
• આ ડેટા Next-Generation ની E-10 ટ્રેનો વિકસાવવા માટે મહત્વપૂર્ણ હશે, જે 2030ના દાયકાની શરૂઆતમાં રજૂ કરવાની યોજના છે.

શિંકનસેન ટેકનોલોજી

• શિંકનસેન અથવા બુલેટ ટ્રેન જાપાનમાં એક હાઈ-સ્પીડ રેલ સિસ્ટમ છે.
• 1964માં ટોક્યો ઓલિમ્પિક સાથે તેનું સંચાલન થયું હતું.
• આ ટ્રેનો તેમની ગતિ, કાર્યક્ષમતા અને સલામતી માટે જાણીતી છે. જાપાન સતત નવીનતા લાવી રહ્યું છે, E5 જેવી ટ્રેનો 320 કિમી/કલાકની ઝડપે દોડે છે. E3 મોડેલ જૂનું હોવા છતાં હજુ પણ અદ્યતન સલામત પ્રણાલીઓ ધરાવે છે.
• ટોક્યો અને ઓસાકાને જોડતી પહેલી શિંકનસેન લાઈનએ જાપાનમાં રેલ મુસાફરીમાં ક્રાંતિ લાવી દીધી હતી.

# Meghayan-25

GEOGRAPHY

તાજેતરમાં ભારતીય નૌકાદળે Meghayan-25 નામના તેના Meteorological and Oceanological Symposium ની ત્રીજી આવૃતિનું આયોજન કર્યું હતું.

Meghayan-25 થીમ અને ઉદ્દેશ્ય

• આ કાર્યક્રમ World Meteorological Organisation (WMO)ની રચનાની યાદમાં ઉજવવામાં આવ્યો હતો અને World Meteorological Day 2025 (દર વર્ષે 23 માર્ચે) ઉજવવામાં આવ્યો હતો.
• Meghayan-25 WMO Day 2025 થીમ ‘Closing the Early Warning Gap Together’ હેઠળ યોજવામાં આવ્યો હતો, જે આબોહવા અને આપત્તિ તૈયારી માટે પ્રારંભિક ચેતવણી પ્રણાલીઓમાં સુધારો કરવાના મહત્વ પર ભાર મૂકે છે.

Major Launches During Meghayan-25

• MOSDAC-IN Web Services શરૂ કરવામાં આવી હતી, જે Naval Oceanology and Meteorology (DNOM) અને SAC-ISROની સંયુક્ત પહેલ હતી.
• તે Naval Meteorological Offices માટે Secure, Individual Log-ins સાથે Customised Satellite-Derived Weather Products પ્રદાન કરે છે.
• નૌકાદળે તેનું વ્યાવસાયિક જર્નલ “Sagarmanthan” ફરીથી લૉન્ચ કર્યું, જેની 10મી આવૃત્તિ એક દાયકાના લાંબા અંતરાલ પછી પ્રકાશિત થઈ રહી છે.

World Meteorological Organisation (WMO)

• WMO એ એક United Nations (UN)ની એક વિશિષ્ઠ એજન્સી છે, જે Meteorology, Operational Hydrology, Climate, અને Related Sciences પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
• WMO હવામાન અને આબોહવા પર દેખરેખ રાખવા માટેના વૈશ્વિક પ્રયાસોનું સંકલન કરે છે, વૈજ્ઞાનિક સંશોધનને પ્રોત્સાહન આપે છે અને ડેટા અને હવામાન આગાહીના વિનિમયને સક્ષમ બનાવે છે.
• WMO International Meteorological Organisation (IMO)માંથી વિકસિત થયું છે, જેની સ્થાપના 1873માં કરવામાં આવી હતી.
• WMO ની સ્થાપના 1950 માં IMO ના પાયાના કાર્ય પર આધારિત એક વિશિષ્ટ UN એજન્સી તરીકે કરવામાં આવી હતી.
• WMOનું મુખ્ય મથક સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડના જીનીવા (Geneva, Switzerland)માં આવેલું છે.
• તેમાં 193 સભ્ય દેશો અને પ્રદેશો છે, જે Meteorological Cooperation and Research માં વૈશ્વિક ભાગીદારી દર્શાવે છે.

# Exercise DUSTLIK-VI

DEFENCE

તાજેતરમાં India-Uzbekistan Joint Military Exercise DUSTLIK-VI ની છઠ્ઠી આવૃત્તિ સત્તાવાર રીતે Aundh (Pune)ના Foreign Training Node શરૂ થઈ.

Exercise DUSTLIK-VI વિશે

• Exercise DUSTLIK એ ભારત અને ઉઝબેકિસ્તાનમાં વારાફરતી યોજાતી વાર્ષિક દ્વિપક્ષીય લશ્કરી કવાયત (Annual Bilateral Military Exercise) છે, જેની અગાઉની આવૃત્તિ (DUSTLIK-V) એપ્રિલ 2024માં ઉઝબેકિસ્તાનના ટર્મેઝ (Termez) જિલ્લામાં યોજાઈ હતી.
• પ્રથમ આવૃત્તિ નવેમ્બર 2019માં ઉઝબેકિસ્તાનમાં યોજાઈ હતી, જે એક માળખાગત સંરક્ષણ ભાગીદારી (Structured Defence Partnership)ની શરૂઆત હતી.
• Participants and Representation
  • ભારતીય ટુકડીમાં 60 જવાનોનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં JAT Regiment and the Indian Air Force (IAF)ની બટાલિયનના સૈનિકોનો સમાવેશ થાય છે.
  • ઉઝબેકિસ્તાન ટુકડીનું પ્રતિનિધિત્વ ઉઝબેકિસ્તાન આર્મીના સૈનિકો કરે છે, જે ભારત સાથેના તેમના ચાલુ લશ્કરી સહયોગને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
• Theme and Focus of DUSTLIK-VI
  • DUSTLIK-VI ની મુખ્ય થીમ “Joint Multi-Domain Sub-Conventional Operations in a Semi-Urban Scenario” છે.
  • આ કવાયત આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓ, ખાસ કરીને શત્રુ દળો દ્વારા પ્રાદેશિક કબજા, સંકલિત સંયુક્ત બટાલિયન-સ્તરની કામગીરી સાથે પ્રતિભાવ પદ્ધતિઓનું અનુકરણ કરે છે.
  • Activities will include
    • Establishment of a Joint Operations Centre
    • Counterterrorism operations, such as population control, raids, and search-and-destroy missions
    • Employment of firepower, including air assets, to neutralise terrorist threats
  • આર્મી અને એરફોર્સ બંનેના સ્પેશિયલ ફોર્સ મિશનનું સંચાલન કરશે જેમ કે
    • Securing a helipad for further operations
    • Reconnaissance, observation, and Special Heliborne Operations (SHBO)
    • Small Team Insertion and Extraction (STIE)
    • Use of helicopters, drones, and counter-Unmanned Aerial System (UAS) measures
  • ભારતીય વાયુસેના પ્રતિકૂળ વાતાવરણમાં કામગીરી ટકાવી રાખવા માટે લોજિસ્ટિકલ સપોર્ટ પણ પૂરો પાડશે, જે હવાઈ-જમીન એકીકરણ ક્ષમતાઓને રેખાંકિત કરશે.

One-Liner Current Affairs

• તાજેતરમાં હરિયાણા સરકારે ભિવાની જિલ્લામાં સ્થિત બે હડપ્પા સભ્યતા સ્થળો ‘મીતાથલ’ અને ‘તીઘરાણા’ (Mitathal and Tighrana)ને સત્તાવાર રીતે સંરક્ષિત પુરાતત્વીય સ્થળો અને સ્મારકો તરીકે જાહેર કર્યા છે.
  • હરિયાણાના હેરિટેજ અને ટુરિઝમના મુખ્ય સચિવ કલા રામચંદ્રન દ્વારા આ જાહેરનામું બહાર પાડવામાં આવ્યું હતું.
  • લગભગ 4400 વર્ષથી વધુ જૂના આ સ્થળોમાં પુષ્કળ ઐતિહાસિક અને સાંસ્કૃતિક મૂલ્ય છે. આ બંને સ્થળો હડપ્પા અને હડપ્પા પછીના સમયગાળા દરમિયાન પ્રારંભિક કૃષિ સમાજો, નગર આયોજન, હસ્તકલા ઉદ્યોગો અને વેપારના ઉત્ક્રાંતિ પર પ્રકાશ પાડે છે.
  • હરિયાણા પ્રાચીન અને ઐતિહાસિક સ્મારકો અને પુરાતત્વીય સ્થળો અને અવશેષો અધિનિયમ, 1964 હેઠળ આ સ્થળોને કાનૂની રક્ષણ હેઠળ લાવવામાં આવ્યા છે.
• તાજેતરમાં જાપાનની વેસ્ટ જાપાન રેલવે કંપનીએ અરિડા (Arida) શહેરમાં વિશ્વનું પ્રથમ 3D-પ્રિન્ટેડ સ્ટેશન જાહેર કર્યું છે.
  • આ સ્ટેશનને ‘Hatsushima’ નામ આપવામાં આવ્યું છે. તેને 6 કલાકથી ઓછા સમયમાં સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું.
• આર્ટિફિશિયલ ઈટેલિજન્સ (AI) એપ્લિકેશન્સને ઝડપી બનાવવા માટે ગૂગલે ‘આયર્નવૂડ ચિપ’ લૉન્ચ કરી છે.
• ગૂગલ દ્વારા એક નવી કમ્યુટર ચિપ ‘Ironwood’ લૉન્ચ કરવામાં આવી છે. તે 7th Generation Tensor Processing Unit (TPU) છે, જે Artificial Intelligence (AI) મોડેલ ચલાવવા માટે રચાયેલ છે.
• તાજેતરના એક રિપોર્ટ અનુસાર જાણવા મળ્યું છે કે, થારના રણમાં વાર્ષિક ધોરણે હરિયાળીમાં 38%નો વધારો થયો છે.
  • તેનું મુખ્ય કારણ ચોમાસાના વરસાદમાં વરસાદ અને કૃષિ વિસ્તરણ છે. 2001-2023ની વચ્ચે થાર રણમાં વાર્ષિક વરસાદમાં 64%નો વધારો થયો હતો. આ વધારો 2000થી સરેરાશ 4.4 મિલીમીટર/વર્ષ છે. થારના રણના હરિયાળી કારણમાં ભૂગર્ભજળ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
  • આ રિપોર્ટ અનુસાર વાર્ષિક વનસ્પતિ વૃધ્ધિમા ભૂગર્ભજળનો ફાળો 55% છે, જ્યારે વરસાદનો હિસ્સો 45% છે.
• ઈન્ડિયન ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ મેનેજમેન્ટ (IIM), અમદાવાદ UAEના દુબઈમાં તેનું પ્રથમ વિદેશી કેમ્પસ સ્થાપશે.
• એશિયન ડેવલપમેન્ટ બેંક (ADB)એ એપ્રિલ, 2025ના એશિયન ડેવલપમેન્ટ આઉટલુક રિપોર્ટમાં નાણાકીય વર્ષ 2025માં ભારતનો GDP 6.7%ના દરે વૃધ્ધિ પામવાનો અંદાજ લગાવ્યો છે.
  • આ વૃધ્ધિનો અંદાજ વૈશ્વિક અનિશ્ચિતતાઓ વચ્ચે અર્થતંત્રની સ્થિતિ સ્થાપકતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે, જેને વધતી જતી સ્થાનિક માંગ, ગ્રામીણ આવક વૃધ્ધિ અને નિયંત્રિત ફુગાવા દ્વારા ટેકો આપવામાં આવ્યો છે.
• ગુજરાતના જાણીતા ભારતીય કથક નૃત્યાંગના અને કોરિયોગ્રાફર ‘કુમુદિની લાખિયા’નું 12 એપ્રિલના રોજ 95 વર્ષની વયે નિધન થયું છે.
• તાજેતરમાં ભારત સરકારે મેઘાલયના Ryndia Silk અને Khasi Handloom ને GI ટેગ આપવામાં આવ્યો છે.
  • રિન્ડિયા સિલ્ક હાથથી કાંતેલું, કુદરતી રીતે રંગાયેલું અને ઓર્ગેનિક રીતે બનેલું છે, જે મેઘાલયના પ્રથમ એરી સિલ્ક ગામ ઉમદેન-દિવોન સાથે જોડાયેલું છે.
  • ખાસી હેન્ડલૂમ કુદરતી રંગોનો ઉપયોગ કરીને ખાસી સમુદાયની સમુદ્ધ વણાટ પરંપરા દર્શાવે છે.
• ભારતની પ્રખ્યાત ઓલિમ્પિક સિલ્વર મેડલ વિજેતા સુશ્રી મીરાબાઈ ચાનુને Indian Weightlifting Federation (IWLF)ના એથ્લેટ્સ કમિશનના અધ્યક્ષ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. ઉપાધ્યક્ષ તરીકે એસ. સતીષ કુમારની નિમણૂક કરવામાં આવી છે.
• તાજેતરમાં ભારતીય મસાલા સંશોધન સંસ્થા (Indian Institute of Spices Research – IISR)એ IISR Surya નામની હળદરની નવી જાત રજૂ કરી છે.
  • આ જાત ખાસ કરીને મસાલા અને પાઉડર ઉદ્યોગ માટે રચાયેલ છે.
• તાજેતરમાં આસામમાં દેડકાની નવી પ્રજાતિ ‘Leptobrachium Aryatium’ મળી આવી છે. 21 વર્ષના લાંબા અભ્યાસ બાદ આસામના ગુવાહાટી નજીક દરભંગા રિઝર્વ ફોરેસ્ટમાં આ પ્રજાતિની શોધ કરવામાં આવી છે.
  • દેડકામાં નારંગી અને કાળા રંગની આંખો, જાળીદાર ગળુ છે અને લયબધ્ધ સાંજના સમયે અવાજ કરે છે.
• તાજેતરમાં મહારાષ્ટ્રે રશિયાની સરકારી કંપની ROSATOM સાથે Small Modular Reactor (SMR)ના વિકાસ માટે એક MoU પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. કેન્દ્ર સરકારની મંજૂરી બાદ આ પ્રોજેક્ટ આગળ વધશે.
  • આ થોરિયમ રીએક્ટર વિકસાવવાનો ઉદ્દેશ્ય Atomic Energy Regulatory Board (AERB) દ્વારા નિર્ધારિત સલામતી ધોરણોનું પાલન કરીને થોરિયમ રીએક્ટરનું વ્યાપરીકરણ કરવાનો છે.
  • Maharashtra State Power Generation Company Limited (MAHAGENCO) અને ROSATOM ના SMR વચ્ચે આ MoU પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.
• વારાણસીના સમૃધ્ધ સાંસ્કૃતિક અને હસ્તકલા વારસાને માન્યતા મળી છે, જેમાં ‘બનારસી શહેનાઈ’ને GI ટેગ આપવામાં આવ્યો છે.
  • બનારસી શહેનાઈ એક પરંપરાગત વાદ્ય છે, જે ભારતીય શાસ્ત્રીય સંગીતના બનારસ ઘરાના સાથે ગાઢ રીતે સંકળાયેલું છે.
  • ભારતના પ્રથમ સ્વતંત્રતા દિવસ નિમિત્તે લાલ કિલ્લા પર શહેનાઈ વગાડનારા ઉસ્તાદ બિસ્મિલાહ ખાન દ્વારા તેને રાષ્ટ્રીય પ્રસિધ્ધિ મળી હતી.
  • તેમણે 1937માં કલકત્તા અખિલ ભારતીય સંગીત પરિષદમાં પોતાના પ્રદર્શનથી ભારતીય શાસ્ત્રીય સંગીતમાં શહેનાઈમાં મહત્વ આપ્યું હતું.
• જાહેર ક્ષેત્રની બેંક ‘બેંક ઓફ મહારાષ્ટ્ર્’ ભારતીય રેલવે ટ્રેનમાં ‘Automated Teller Machine (ATM)’ સ્થાપિત કરનારી પ્રથમ બેંક બની છે.
  • મુંબઈ-મનમાડ પંચવટી એક્સપ્રેસમાં આ ATM સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું.
• તાજેતરમાં 15 એપ્રિલના રોજ ‘પોહેલ વૈશાખ’ની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી, જેણે બંગાળીનું નવું વર્ષ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. પોહેલ વૈશાખ – પરંપરાગત બંગાળી કેલેન્ડરનો પહેલો મહિનો, વૈશાખનો પહેલો દિવસ.
• મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલે બિરસામુંડા ટ્રાયબલ યુનિવર્સિટીના વાઈસ ચાન્સેલર ડૉ. મધુકર પાડવી અને આંધ્ર યુનિવર્સિટી વિશાખાપટ્ટનમના પ્રથમ મહિલા આદિવાસી વાઈસ ચાન્સેલર ડૉ. એસ. પ્રસન્નાને ‘રત્નસિંહ મહિલા મેમોરિયલ એવોર્ડ’ એનાયત કરવામાં આવ્યા હતા.
• તાજેતરમાં IEPFA (Investor Education Protection Fund) અને IPPB (India Post Payments Bank)એ ‘નિવેશક દીદી’ પહેલનો બીજો તબક્કો શરૂ કર્યો છે.
  • આ સહયોગ ગ્રામીણ અને વંચિત વિસ્તારોમાં મહિલાઓમાં નાણાકીય સાક્ષરતા વધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
  • હેતુ: શિક્ષણ અને સમુદાયની સંડોવણી દ્વારા મહિલાઓને સશક્ત બંનવવાનો
  • ભારતમાં નાણાકીય સાક્ષરતના અંતરને દૂર કરવા માટે નિવેશક દીદીની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. તે મહિલા પોસ્ટલ કર્મચારીઓ અને સમુદાયોના નેતાઓને નાણાકીય શિક્ષિકા બનવા માટે તાલીમ આપે છે.
• તાજેતરમાં વિશ્વ બેંક દ્વારા ‘સ્ટેટ ઓફ સોશિયલ પ્રોટેક્શન રિપોર્ટ 2025’ બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો. આ રિપોર્ટ દર્શાવે છે કે 1.6 અબજ વ્યક્તિઓને કોઈ સમાજિક સુરક્ષા મળતી નથી.
  • 2025 સુધીમાં ઓછી અને મધ્યમ આવક ધરાવતા દેશોમાં લગભગ બે અબજ લોકો પાસે સામાજિક સુરક્ષાનો અભાવ છે. રિપોર્ટ મુજબ ઓછી આવક ધરાવતા દેશોમાં 80% થી વધુ લોકો સામાજિક સુરક્ષાનો અભાવ ધરાવે છે.