Daily Current Affairs 13 & 14 October 2024

Daily Current Affairs 13 & 14 October 2024: List of Important Days

CALENDAR

• 13 October 2024
  1. International Day for Disaster Risk Reduction
     • International Day for Disaster Risk Reduction 13 ઓકટોબરના રોજ મનાવવામાં આવે છે.
     • International Day for Natural Disaster Reduction ની સ્થાપના 1989માં યુએન જનરલ એસેમ્બલી દ્વારા પસાર કરાયેલા ઠરાવ દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
     • એસેમ્બલીએ 21 ડિસેમ્બર, 2009ના રોજ તેનો ઠરાવ બદલીને 13 ઓક્ટોબરે આ દિવસ મનાવવાનો નિર્ણય કર્યો.
     • તેનું નામ International Day for Natural Disaster Reduction બદલીને International Day for Disaster Risk Reduction કરવામાં આવ્યું.
  2. Breast Cancer Awareness Day
     • Breast Cancer Awareness Day દર વર્ષે 13 ઓક્ટોબરના રોજ ઉજવવામાં આવે છે.
     • સ્તન કેન્સર વિશે જાગૃતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ તક તરીકે સેવા આપે છે, જે વૈશ્વિક સ્તરે લાખો મહિલાઓને અસર કરે છે.
     • આ દિવસ વહેલી તપાસના મહત્વની ઉજવણી કરવા, લોકોને જોખમી પરિબળો વિશે શિક્ષિત કરવા અને રોગ સામે હિંમતપૂર્વક લડી રહેલા લોકોને સમર્થન આપવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
       • Breast Cancer Awareness Month એ દર વર્ષે ઓકટોબરમાં સ્તન કેન્સર વિશે જાગરૂકતા વધારવા, પ્રારંભિક તપાસને પ્રોત્સાહિત કરવા, અસરગ્રસ્તોને સહાય કરવા અને તેના કારણ, નિવારણ, નિદાન, સારવાર અને ઉપચાર માટે સંશોધન માટે ભંડોળ પૂરું પાડવા માટે ઉજવવામાં આવે છે.
       • World Breast Cancer Day 2024 માટેની Theme: “No one should face breast cancer alone.”
       • National Breast Cancer Foundation દ્વારા ઓકટોબર 1985થી Breast Cancer Awareness Month યોજવામાં આવી રહ્યો છે. ઓક્ટોબર મહિનાને ‘Pink Month‘ પણ કહેવામાં આવે છે.
       • 1991માં Susan G. Komen Foundation અને Estee Lauder વચ્ચેની ભાગીદારીને આભારી, ગુલાબી રિબન સ્તન કેન્સરની જાગૃતિનું સત્તાવાર પ્રતીક બની ગયું. ગુલાબી રિબન હવે વૈશ્વિક સ્તરે સ્તન કેન્સર જાગૃતિના પ્રતીક તરીકે અને સ્તન કેન્સર સંશોધનને સમર્થન આપવા માટે એક રીમાઈન્ડર તરીકે ઓળખાય છે.
• 14 October 2024
  1. World Standards Day
     • દર વર્ષે 14 ઓક્ટોબરના રોજ World Standards Day ઉજવવામાં આવે છે.
     • આ દિવસ આંતરરાષ્ટ્રીય માપદંડોના સ્વરૂપમાં પ્રકાશિત સ્વૈચ્છિક તકનીકી કરારો બનાવવા માટે ધણા નિષ્ણાંતોના પરસ્પર અને સહયોગી પ્રયાસોને સન્માનિત કરવાના હેતુથી ઉજવવામાં આવે છે.
     • ઉદ્દેશ્ય: ગ્રાહકો, નિયમનકારો અને ઉદ્યોગમાં વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થાને પ્રમાણિત કરવાના મહત્વ વિશે જાગૃતિ લાવવાનો છે.
     • ભારતમાં વસ્તુ અને સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓના માનકીકરણ, માર્કિંગ અને ગુણવત્તા પ્રમાણપત્ર જેવી પ્રવિત્તિઓના સુમેળભર્યા વિકાસની દેખરેખ માટે ‘ભારતીય માનક બ્યુરો (BIS – Bureau of Indian Standards )‘ની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી.

આજનો ઈતિહાસ: (13 October & 14 October)

DAY IN HISTORY

• 13 October
  • 13 October 1911: માર્ગરેટ એલિઝાબેથ નોબલનું નિધન થયું.
    • તે ‘સિસ્ટર નિવેદિતા‘ નામથી પ્રખ્યાત હતા.
• 14 October
  • 14 October 1884: લાલા હર દયાલ સિંહ માથુરનો જન્મ દિલ્હીમાં થયો હતો.
  • 14 October 1950: અરુણ ખેત્રપાલનો જન્મ મહારાષ્ટ્રના પૂણેમાં થયો હતો.
    • ભારતીય સેનાના બીજા લેફ્ટિનન્ટ અરુણ ખેત્રપાલ 1971માં પાકિસ્તાન સામેના યુદ્ધમાં શહિદ થયા હતા.
    • શહિદ થયા બાદ ભારત સરકારે સૌથી મોટા મિલેટરી એવોર્ડ ‘પરમવીર ચક્ર‘થી સન્માનિત કર્યા.

Daily Current Affairs 13 & 14 October 2024

# Global Hunger Index 2024

ECONOMY

ભારતને Global Hunger Index 2024માં 127 દેશોમાંથી 105મું સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. તેને ભૂખના સ્તર (Hunger Level) માટે “ગંભીર” શ્રેણીમાં મુકવામાં આવ્યું છે.

Global Hunger Index (GHI) શું છે?

• Global Hunger Index એ વૈશ્વિક, પ્રાદેશિક અને રાષ્ટ્રીય સ્તરે ભૂખને વ્યાપકપણે માપવા અને ટ્રેક કરવા માટેનું એક સાધન છે. તે દેશોમાં ભૂખમરાની સ્થિતિ વિશે માહિતી આપે છે.
• કન્સર્ન વર્લ્ડવાઈડ અને વર્લ્ડ હંગર હેલ્પ (જર્મનીમાં વેલ્થંગરહિલ્ફ (Welthungerhilfe)) નામની જર્મનીની ખાનગી સહાય સંસ્થા દ્વારા દર વર્ષે તેની યાદી તૈયાર કરવામાં આવે છે.
  • Welthungerhilfe ની સ્થાપના 1962માં German section of the “Freedom from Hunger Campaign” દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
• તે વિશ્વના વિવિધ દેશોમાં 4 પરિમાણોનું મૂલ્યાંકન કર્યા પછી તૈયાર કરવામાં આવે છે.
• દરેક દેશનો GHI સ્કોર 4 પરિમાણોને આધારે કરવામાં આવે છે.
  • કુપોષણ (Undernourishment): વસ્તીનો હિસ્સો જેની કેલરીનું સેવન અપૂરતું છે.
  • Child Stunting: પાંચ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોનો હિસ્સો જેઓ તેમની ઉંમર માટે ઓછી ઊંચાઈ ધરાવે છે, જે ક્રોનિક કુપોષણને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
  • Child Wasting: પાંચ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોનો હિસ્સો જેમની ઊંચાઈ માટે ઓછું વજન છે, જે તીવ્ર કુપોષણને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
  • બાળ મૃત્યુદર (Child Mortality): તેમના પાંચમા જન્મદિવસ પહેલા મૃત્યુ પામેલા બાળકોનો હિસ્સો, જે આંશિક રીતે અપૂરતું પોષણ અને બિનઆરોગ્યપ્રદ વાતાવરણના ઘાતક મિશ્રણને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

Global Hunger Index 2024: India & It’s Neighbour

# ઓરોરા (Aurora)

GEOGRAPHY

તાજેતરમાં, ઉત્તર અને દક્ષિણ ધ્રુવ જેવા ઉચ્ચ-અક્ષાંશ પ્રદેશોમાં સામાન્ય રીતે દેખાતા ઓરોરા વિશ્વભરમાં જોવા મળ્યા હતા, જેમાં તે અસાધારણ વિસ્તારો પણ સામેલ છે. ભારતમાં, તેઓ લદ્દાખના હેનલેમાં ભારતીય ખગોળીય વેધશાળા (IAO) ની આસપાસ સ્થિત ઓલ-સ્કાય કેમેરા દ્વારા અવલોકન કરવામાં આવ્યા હતા.

• ઓરોરા તેજસ્વી અને રંગબેરંગી પ્રકાશ છે, જે ચાર્જ થયેલ સૌર પવનો અને પૃથ્વીના ચુંબકમંડળ વચ્ચે અવકાશમાં સક્રિય ક્રિયાપ્રતિક્રિયાને કારણે રચાય છે.
• તે ત્યારે થાય છે જ્યારે હિંસક સૌર ઘટનાઓ ચાર્જ્ડ કણોને અવકાશમાં બહાર કાઢે છે, જે પૃથ્વીના ચુંબકીય ક્ષેત્રમાં ફસાઈ જાય છે અને વાતાવરણીય પરમાણુઓ સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરે છે, જે આખરે ભૂ-ચુંબકીય તોફાનો અને અરોરાની રચનામાં પરિણમે છે.
  • સૂર્યમાંથી સતત બદલાતા ઇનપુટ્સ, પૃથ્વીના ઉપરના વાતાવરણમાંથી આવતા વિવિધ પ્રતિભાવો અને પૃથ્વીની નજીકના અવકાશમાં ગ્રહ અને કણોની ગતિ આ બધું વિવિધ એરોરલ ગતિ અને આકાર બનાવવા માટે એકસાથે કામ કરે છે.
• ઉત્તરીય ગોળાર્ધમાં Auroraને Aurora Borealis કહેવામાં આવે છે અને દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં તેને Aurora Australis કહેવામાં આવે છે.
• ઓરોરામાં ઓક્સિજન અને નાઈટ્રોજન સહિત વાયુઓ અને કણોનો સમાવેશ થાય છે.
• વાતાવરણ સાથે આ કણોની અથડામણ પ્રકાશના રૂપમાં ઊર્જા છોડે છે.
• ઓરોરામાં જોવા મળતા રંગો ગેસના પ્રકાર અને અથડામણની ઊંચાઈ પર આધાર રાખે છે.
• અસર: તેઓ પૃથ્વી પર બ્લેકઆઉટ શરૂ કરી શકે છે, અવકાશમાં ઉપગ્રહોને પછાડી શકે છે, અવકાશયાત્રીઓના જીવનને જોખમમાં મૂકી શકે છે અને સમગ્ર સૌરમંડળમાં અવકાશના હવામાનને અસર કરી શકે છે.

# યુએસ ડૉલર સામે રૂપિયો 84ની સર્વકાલીન નીચી સપાટીએ પહોંચ્યો

ECONOMY

8 ઓક્ટોબરે ભારતીય રૂપિયો 84.07 પ્રતિ યુએસ ડૉલરના સર્વકાલીન નીચા સ્તરે પહોંચ્યો હતો, જે નોંધપાત્ર ઘટાડો દર્શાવે છે. આ પ્રથમ વખત છે જ્યારે રૂપિયો 84ના આંકને વટાવી ગયો છે, અગાઉના ટ્રેડિંગમાં તે દિવસ દરમિયાન ઘટીને 84.10 થઈ ગયો હતો.

પરિબળો

• વિદેશી સંસ્થાકીય રોકાણકારો (FII) આઉટફ્લો: વિદેશી સંસ્થાકીય રોકાણકારોના રોકાણનો નોંધપાત્ર આઉટફ્લો રહ્યો છે, જે રૂપિયાના ઘટાડા માટે ફાળો આપે છે.
• તેલની વધતી કિંમતોઃ ક્રૂડ ઓઈલની વધતી કિંમતોની ચિંતાએ રૂપિયા પર વધારાનું દબાણ કર્યું છે.
• યુએસ ડોલરની માંગમાં વધારોઃ વિદેશી બેંકોએ યુએસ ડોલરની માંગમાં વધારો કર્યો છે, જેનાથી રૂપિયો વધુ નબળો પડ્યો છે.
• 7મી ઓક્ટોબરે રૂપિયો 83.98 પર પહોંચ્યો હતો.
• વિશ્લેષકોએ જણાવ્યું હતું કે રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) રૂપિયાને બે મહિનાથી 84 ની નીચે જતા અટકાવીને સપોર્ટ કરી રહી છે.
• અગાઉ 12 સપ્ટેમ્બરે રૂપિયો 83.99ની નીચી સપાટીએ પહોંચ્યો હતો

# Nobel Peace Price 2024

AWARDS

જાપાની સંસ્થા નિહોન હિડાંક્યો (Nihon Hidankyo)ને પરમાણુ શસ્ત્રો મુક્ત વિશ્વ હાંસલ કરવાના પ્રયાસો માટે Nobel Peace Price 2024 એનાયત કરવામાં આવ્યો છે.

2023 માટે નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર ઈરાની માનવાધિકાર વકીલ નરગેસ મોહમ્મદીને એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો, જેઓ લઘુમતી જૂથ સાથે જોડાયેલા હતા. ઈરાનમાં મહિલાઓના જુલમ સામેની લડાઈ અને તમામ માટે માનવાધિકાર અને સ્વતંત્રતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે તેણીની લડાઈ માટે તેણીને પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યો હતો.

નિહોન હિડાંક્યો

• 10 ઓગસ્ટ 1956ના રોજ સ્થપાયેલ, તે 1945માં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા કરવામાં આવેલા હિરોશિમા અને નાગાસાકીમાં થયેલા અણુ બોમ્બ ધડાકામાંથી બચી ગયેલા લોકોનું બનેલું છે.
• બચી ગયેલા લોકો, જેને “હિબાકુશા” અથવા “બોમ્બથી અસરગ્રસ્ત લોકો” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તેઓએ પરમાણુ શસ્ત્રોને નાબૂદ કરવાના હેતુથી વૈશ્વિક ચળવળનું નેતૃત્વ કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી.

One-Liner Current Affairs