Daily Current Affairs 08-15 June 2025: List of Important Days

CALENDAR

• 08 June 2025
  1. World Oceans Day
     • સમગ્ર વિશ્વમાં દર વર્ષે 8 જૂનના રોજ ‘World Oceans Day‘ ઉજવવામાં આવે છે.
     • આ દિવસનો હેતુ આપણા જીવનમાં સમુદ્રની ભૂમિકા તેમજ લોકો તેના રક્ષણમાં કેવી રીતે યોગદાન આપી શકે છે તે વિશે જાગૃતિ લાવવાનો છે.
     • પૃથ્વી પર જીવનના નિયમન માટે સમુદ્રના મહત્વને માન્યતા આપતા, સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભા (United Nations General Assembly)એ 5 ડિસેમ્બર, 2008ના રોજ ઠરાવ 63/111 દ્વારા 8 જૂનને ‘World Oceans Day‘ તરીકે નિયુક્ત કર્યો હતો.
     • World Oceans Day 2025 થીમ: “Sustainable Fishing Means More”.
     • Special Event: Opening of the UN Ocean Conference in Nice, France (June 9–13, 2025)
  2. World Brain Tumor Day
     • દર વર્ષે 8 જૂનના રોજ Brain Tumour વિશે જાગૃતિ વધારવા અને આ ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાથી પ્રભાવિત લોકો સાથે એકતા દર્શાવવા ‘World Brain Tumor Day‘ની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.
     • સ્થાપના: Deutsche Hirntumorhilfe (German Brain Tumour Association) દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
     • સૌપ્રથમ ઉજવણી: 2000માં
• 09 June 2025
  1. World Accreditation Day
     • દર વર્ષે 9 જૂનના રોજ ‘World Accreditation Day‘ની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.
     • Quality Council of India (QCI)એ 9 જૂને India Habitat Centre, નવી દિલ્હી ખાતે World Accreditation Day ની ઉજવણી કરી હતી.
     • Quality Council of India (QCI)એ ભારતના વિવિધ ક્ષેત્રોમાં ગુણવત્તા ધોરણોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે જવાબદાર સર્વોચ્ચ સંસ્થા છે.
     • World Accreditation Day 2025 થીમ: “Accreditation: Empowering Small and Medium Enterprises (SMEs)”.
• 10 June 2025
  1. International Day for Dialogue among Civilizations
     • United Nations દ્વારા 10 જૂનને ‘International Day for Dialogue among Civilizations‘ તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યો છે.
     • 7 જૂન, 2024ના રોજ UN General Assembly દ્વારા Resolution A/RES/78/286 હેઠળ જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો.
     • Inaugural Celebration: 5 જૂન, 2025ના રોજ ‘Permanent Delegation of the People’s Republic of China’ના સહયોગથી પેરિસમાં યુનેસ્કો દ્વારા આયોજિત એક કાર્યક્રમ દ્વારા ચિહ્નિત કરવામાં આવી છે.
     • “Youth Dialogue on the Future along the Silk Roads” શીર્ષકવાળા પરિસંવાદનો હેતુ સભ્યતાઓ વચ્ચે, ખાસ કરીને યુવાનોની નજર દ્વારા સહકાર, સાંસ્કૃતિક વિનિમય અને સંવાદની ભાવનાને પુનર્જીવિત કરવાનો છે.
     • સૌપ્રથમ ઉજવણી: 10 જૂન, 2025
• 11 June 2025
  1. International Day of Play
     • દર વર્ષે 11 જૂને ‘International Day of Play‘ ઉજવવામાં આવે છે.
     • સૌપ્રથમ ઉજવણી: 11 જૂન, 2024ના રોજ વૈશ્વિક સ્તરે ઉજવવામાં આવ્યો હતો.
     • આ દિવસનો ઉદ્દેશ્ય રમતને વૈશ્વિક વિકાસ પ્રાથમિકતા તરીકે ઉન્નત (Elevate) કરવાનો છે.
     • આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ, શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને બાળ હિમાયતી જૂથોના પ્રયાસો દ્વારા તેની રચના કરવામાં આવી હતી.
     • UN Recognition: રમતને પહેલાથી જ Article 31 હેઠળ United Nations Convention on the Rights of the Child (1989) દ્વારા માન્યતા આપવામાં આવી હતી, જે દરેક બાળકના Rest, Leisure, અને Play ના અધિકારને સુનિશ્ચિત કરે છે.
     • International Day of Play 2025 થીમ: “Choose Play – Every Day.”
• 12 June 2025
  1. World Day Against Child Labour
     • સમગ્ર વિશ્વમાં દર વર્ષે 12 જૂનના રોજ બાળમજૂરીના વિરોધમાં જાગૃતિ લાવવા માટે World Day Against Child Labour ઉજવવામાં આવે છે.
     • International Labour Organization દ્વારા 12 જૂનને ‘World Day Against Child Labour‘ તરીકે ઉજવવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
     • સૌપ્રથમ ઉજવણી: 12 જૂન, 2002
     • World Day Against Child Labour 2025 થીમ: “Progress is clear, but there’s more to do: let’s speed up efforts!”.
  2. World Kidney Cancer Day
     • દર વર્ષે જૂન મહિનાના બીજા ગુરુવારના રોજ ‘World Kidney Cancer Day‘ ઉજવવામાં આવે છે.
     • આ વર્ષે 12 જૂન, 2025ના રોજ આ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી.
     • સ્થાપના: International Kidney Cancer Coalition (IKCC) દ્વારા 2017માં કરવામાં આવી હતી.
     • World Kidney Cancer Day 2025 થીમ: “Show Your Kidneys Some Love”.
• 13 June 2025
  1. International Albinism Awareness Day
     • દર વર્ષે 13 જૂનના રોજ યુનાઈટેડ નેશન્સ દ્વારા ‘International Albinism Awareness Day‘નું આયોજન કરવામાં આવે છે.
     • આ દિવસનો ઉદ્દેશ્ય લોકોને આલ્બિનિઝમ અથવા રંગ અંધત્વ જાગૃત્ત કરવાનો અને રંગ અંધત્વથી પીડિત લોકોના માનવ અધિકારો વિશે જાગૃતિ ફેલાવવાનો છે.
     • United Nations General Assembly એ વિશ્વમાં આલ્બિનિઝમ ધરાવતા લોકો દ્વારા થતા ભેદભાવ સામે જાગૃતતા ફેલાવવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે 18 ડિસેમ્બર, 2014ના રોજ 13 જૂનને ‘International Albinism Awareness Day‘ તરીકે જાહેર કર્યો હતો.
     • આલ્બિનિઝમ જન્મ સમયે હાજર એક દુર્લભ અને આનુવંશિક રીતે વારસાગત અને બિનચેપી રોગ છે.
     • તે માનવ શરીરમાં મેલેનિનના ઉત્પાદનમાં સામેલ એન્ઝાઈમના અભાવને કારણે ત્વચા, વાળ અને આંખોમાં રંગદ્રવ્ય અથવા રંગની સંપૂર્ણ અથવા આંશિક અભાવ દ્વારા ચિન્હિત થયેલ જન્મજાત વિકૃતિ છે.
     • આલ્બિનિઝમ ધરાવતા લગભગ તમામ લોકો દ્રષ્ટિની ક્ષતિ ધરાવતા હોય છે અને તેમને ત્વચાનું કેન્સર થવાનું જોખમ વધારે હોય છે.
• 14 June 2025
  1. World Blood Donor Day
     • દર વર્ષે સમગ્ર વિશ્વમાં 14 જૂનના રોજ ‘World Blood Donor Day‘ ઉજવવામાં આવે છે.
     • શરૂઆત: 2005થી
     • World Blood Donor Day, WHO દ્વારા ચલાવવામાં આવતા આઠ સત્તાવાર વૈશ્વિક આરોગ્ય અભિયાનોમાંનું એક છે.
       • આ અભિયાનમાં World Health Day, World Tuberculosis Day, World Immunization Week, World Malaria Day, World No Tobacco Day, World AIDS Day, World Blood Donor Day, અને World Hepatitis Day નો સમાવેશ થાય છે.
     • World Blood Donor Day 2025 થીમ: “Give blood, give hope: together we save lives”. 
• 15 June 2025
  1. World Elder Abuse Awareness Day
     • દર વર્ષે 15 જૂનના રોજ ‘World Elder Abuse Awareness Day‘ ઉજવવામાં આવે છે.
     • સૌપ્રથમ 2006માં International Network for the Prevention of Elder Abuse (INPEA) દ્વારા સ્થાપના અને World Health Organisation (WHO) દ્વારા સમર્થિત કરવામાં આવ્યો.
     • આ ઉજવણીને આંતરરાષ્ટ્રીય માન્યતા મળી જ્યારે United Nations General Assembly એ 2011માં Resolution 66/127 હેઠળ 15 જૂનને World Elder Abuse Awareness Day તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યો હતો.
     • World Elder Abuse Awareness Day 2025 થીમ: “Addressing Abuse of Older Adults in Long Term Care Facilities: Through Data and Action”.
  2. Father’s Day (3rd Sunday of June)

Daily Current Affairs 08-15 June 2025

# China’s Dams and Their Effect on Brahmaputra in India

તાજેતરમાં બ્રહ્માપુત્ર નદી પર ચીનના ડેમ પ્રોજેક્ટ્સની અસર અંગે ચર્ચાઓ થઈ છે. ભારતમાં ખાસ કરીને અરુણાચલ પ્રદેશ અને આસામ જેવા ડાઉનસ્ટ્રીમ પ્રદેશો પર તેની સંભવિત અસર પડી શકે છે.

ચીનના બંધો ભારતમાં બ્રહ્મપુત્રના પ્રવાહને કેવી રીતે અસર કરી શકે છે?

• Alteration of Water Flow: ચીન Medog County (Tibet)માં Medog Hydro Project જેવા મોટા જળવિદ્યુત પ્રોજેક્ટ્સનું નિર્માણ કરી રહ્યું છે, જે ‘Great Bend’ નજીક છે, જ્યાં નદી યુ-ટર્ન લે છે અને અરુણાચલ પ્રદેશમાં પ્રવેશતા પહેલા ખીણમાં ડૂબી જાય છે, જેના કારણે બ્રહ્મપુત્રના પ્રવાહ પર અસર પડી શકે છે.
  • આ હસ્તક્ષેપ ભારત અને બાંગ્લાદેશમાં પાણીના પ્રવાહમાં ફેરફાર કરી શકે છે, જેનાથી પાણીની અછત વધી શકે છે.
• Ecological Disruptions: આ પ્રદેશમાં ચીનના જળવિદ્યુત પ્રોજેક્ટ્સમાં પાણી સંગ્રહ કરવાની ક્ષમતા ઓછી છે, પાણીના સંગ્રહમાં કોઈપણ મોટા ફેરફારથી પ્રવાહ ઘટી શકે છે, જે પૂર ચક્ર અને સિંચાઈ અને ઘરગથ્થુ ઉપયોગ માટે પાણીની ઉપલબ્ધતાને અસર કરી શકે છે.
  • પાણીના પ્રવાહમાં ફેરફાર ભારતમાં નદીના ઈકોસિસ્ટમને પણ અસર કરી શકે છે, જેમાં મહત્વપૂર્ણ વન્યજીવન નિવાસસ્થાનોનો સમાવેશ થાય છે.
  • બ્રહ્મપુત્ર સમૃદ્ધ જૈવવિવિધતાને ટેકો આપે છે, જેમાં કાઝીરંગા રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન જેવા સંરક્ષિત વિસ્તારોનો સમાવેશ થાય છે, જે એક શિંગડાવાળા ગેંડા (One-Horned Rhinoceros)નું ઘર છે. બદલાયેલ પાણીનો પ્રવાહ માછલીના સ્થળાંતર પેટર્ન અને અન્ય પ્રજાતિઓના કુદરતી નિવાસસ્થાનને વિક્ષેપિત કરી શકે છે.

નોંધ: આયોજિત Medog Project માં Yangtze પરના Three Gorges Dam કરતા ત્રણ ગણી વીજળી ઉત્પન્ન કરવાની ક્ષમતા હોવાની અપેક્ષા છે, જે હાલમાં વિશ્વનું સૌથી મોટું હાઇડ્રોપાવર સ્ટેશન છે.

What are the Key Facts About the Brahmaputra River System? 

• Origin and Course: બ્રહ્મપુત્ર નદી માનસરોવર તળાવ નજીક કૈલાશ શ્રેણીમાં Chemayungdung Glacier માંથી નીકળે છે, જ્યાં તે તિબેટમાં Yarlung Tsangpo તરીકે ઓળખાય છે. અરુણાચલ પ્રદેશ દ્વારા ભારતમાં પ્રવેશ કરતી વખતે, તેને Siang અથવા Dihang કહેવામાં આવે છે.
• Drainage: બ્રહ્મપુત્ર બેસિન તિબેટ (ચીન), ભૂતાન, ભારત અને બાંગ્લાદેશમાં ફેલાયેલો છે.
  • તે અરુણાચલ પ્રદેશના સદિયા શહેરની પશ્ચિમે ભારતમાં પ્રવેશ કરે છે, જેનો જળસ્ત્રોત અરુણાચલ પ્રદેશ, આસામ, પશ્ચિમ બંગાળ, મેઘાલય, નાગાલેન્ડ અને સિક્કિમ સુધી ફેલાયેલો છે.
  • ભારતમાં બ્રહ્મપુત્ર હિમાલય (ઉત્તર અને પશ્ચિમ), પટકારી ટેકરીઓ (પૂર્વ) અને આસામ ટેકરીઓ (દક્ષિણ) દ્વારા ઘેરાયેલો છે.
  • બ્રહ્મપુત્ર નદી તિસ્તા નદી સાથે જોડાયા પછી તેને જમુના નદી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ત્યાંથી, તે દક્ષિણ તરફ વહે છે અને અંતે ગોલુન્ડો ઘાટ (બાંગ્લાદેશ) નજીક ગંગા (જેને બાંગ્લાદેશમાં પદ્મ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે)માં જોડાય છે, જેનાથી પદ્મ નામનો સંયુક્ત પ્રવાહ બને છે.
    • પદ્મ નદી આખરે મેઘના નદીમાં જોડાય છે અને બંગાળની ખાડીમાં વહે છે.
    • સુંદરવન ડેલ્ટા મુખ્યત્વે ગંગા અને બ્રહ્મપુત્ર નદીઓના સંયુક્ત કાંપના સંચય દ્વારા રચાય છે, જેમાં મેઘના નદીનો ફાળો પણ શામેલ છે.
  • બ્રહ્મપુત્ર 2,900 કિ.મી. લાંબો છે, જેનો ફક્ત 916 કિ.મી. ભારતમાંથી વહે છે. (ગંગા સમગ્ર ભારતમાં સૌથી લાંબી નદી છે).
• ઉપનદીઓ (Tributaries)
  • Right Bank Tributaries: Lohit, Dibang, Subansiri, Jia Bharali, Dhansiri, Manas, Torsa, Sankosh, and Teesta.
  • Left Bank Tributaries: Burhidihing, Desang, Dikhow, Dhansiri, and Kopili.
• Geographical and Ecological Significance: બ્રહ્મપુત્ર ભારતની કુલ જળ સંસાધન ક્ષમતાના 30%થી વધુ હિસ્સો ધરાવે છે અને તે ભારતની જળવિદ્યુત ક્ષમતાના 41% ફાળો આપે છે.
  • બ્રહ્મપુત્ર નદીની ખીણો મહત્વપૂર્ણ વન્યજીવન અભયારણ્યો અને રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનો (દા.ત., કાઝીરંગા, માનસ)નું ઘર છે.
  • બ્રહ્મપુત્ર ખીણ અને નજીકની નીચા ટેકરીઓ મોટાભાગે પાનખર જંગલો ધરાવે છે.
• Unique Features: વિશ્વનો સૌથી મોટો નદી ટાપુ માજુલી, આસામમાં બ્રહ્મપુત્રમાં સ્થિત છે.
  • વિશ્વનો સૌથી નાનો નદી ટાપુ ઉમાનંદ પણ આસામમાં બ્રહ્મપુત્રમાં આવેલો છે.
• India’s Monitoring Efforts Along Brahmaputra: ભારત બ્રહ્મપુત્ર બેસિનનો લગભગ 34% ભાગ આવરી લે છે પરંતુ ભારે વરસાદ (2,371 મીમી) અને બરફ પીગળવાના કારણે તેના 80% થી વધુ પાણીનું યોગદાન આપે છે, જે શુષ્ક તિબેટીયન ઉચ્ચપ્રદેશ (વાર્ષિક ધોરણે ઓછો વરસાદ ~ 300 મીમી)થી વિપરીત છે.
  • ભારતની અંદરની ઉપનદીઓ નદીના પ્રવાહને વધુ વેગ આપે છે. બેસિન ભારતના 30% જળ સંસાધનો અને તેની જળવિદ્યુત ક્ષમતાના 41% ધરાવે છે, પડકારો છતાં અરુણાચલ પ્રદેશ વિકાસમાં આગળ છે.
  • પ્રસ્તાવિત નદી-જોડાણ પ્રોજેક્ટ માનસ-સંકોશ-તિસ્તા-ગંગા લિંક, બ્રહ્મપુત્રની ઉપનદી માનસને સંકોશ અને તિસ્તા દ્વારા ગંગા સાથે જોડે છે, અને જોગીઘોપા-તિસ્તા-ફરક્કા લિંક, બ્રહ્મપુત્રને આયોજિત જોગીઘોપા બેરેજ પર ગંગા સાથે જોડે છે, જેનો હેતુ વધારાનું પાણી સૂકા વિસ્તારોમાં ટ્રાન્સફર કરવાનો છે અને ચીનની ઉપરની તરફની પ્રવૃત્તિઓથી પ્રભાવિત થવાની શક્યતા ઓછી છે.

# World Bank Report: 2022-23માં અત્યંત ગરીબી દર ઘટીને 5.3%

REPORTS

• તાજેતરમાં વર્લ્ડ બેંકે તેની ગરીબી રેખા મર્યાદામાં સુધારો કર્યો છે. તેને 2.15/દિવસથી વધારીને 3/દિવસ કરી છે.
• આ નવા ધોરણ મુજબ ભારતમાં અત્યંત ગરીબી રેટમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો છે.
• વર્લ્ડ બેંક ડેટા અનુસાર 2011-12માં 27.1%નો અત્યંત ગરીબી રેટ 2022-23માં ઘટીને માત્ર 5.3% થયો છે.
• ભારતે છેલ્લા દાયકામાં 17.1 કરોડ લોકોને અત્યંત ગરીબીમાંથી સફળતાપૂર્વક બહાર કાઢ્યા છે.
• આ સિદ્ધિ સતત આર્થીક વૃદ્ધિ, સામાજિક કલ્યાણ પહેલ અને લક્ષિત ગરીબી નિવારણ કાર્યક્રમોને અસર પર ભાર મૂકે છે.
• ભારતને નિમ્ન-માધ્યમ આવક સ્તરે ગરીબી ઘટાડવાથી નોંધપાત્ર લાભ મળ્યો છે, જેને પ્રતિ દિન 3.65 અમેરિકન ડોલર પર માપવામાં આવ્યું છે.
• ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં આ વ્યાપક આધારિત વૃધ્ધિથી લાખો લોકોને ફાયદો થયો છે. 2021-22 પછી રોજગાર વૃધ્ધિમાં સકારાત્મક વલણો જોવા મળ્યા છે.

# 800 વર્ષ જૂનું શિવ મંદિર

HISTORY & CULTURE

તાજેતરમાં તમિલનાડુના ઉદમપટ્ટીમાં પાંડય કાળનું 800 વર્ષ જૂનું ભગવાન શિવનું મંદિર મળી આવ્યું છે.

• આ મંદિર ઈ.સ. 1217-1218 નું છે, જે મારાવર્મન સુંદર પંડ્યાના શાસનકાળ દરમિયાન હતું.
• આ સ્થળ પરના શિલાલેખો તે સમયની સામાજિક આર્થિક પરિસ્થિતિઓને દર્શાવે છે. તેઓ સૂચવે છે કે મંદિર આર્થિક રીતે સ્વતંત્ર હતું અને ગામનું ભૂતપૂર્વ નામ ‘અત્તુર’ પર ભાર મૂકે છે.
• મંદિરને થેન્નાવનીશ્વરમ કહેવામાં આવતું હતું જે પાંડવો દ્વાર ઉપયોગમાં લેવાતા શીર્ષકને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

પાંડય વંશ

• પાંડય રાજવંશ એ દક્ષિણ ભારતનો એક પ્રાચીન તમિલ રાજવંશ હતો, જેનો વિકાસ સંગમ યુગ દરમિયાન થયો હતો.
• તે ત્રણ તમિલ રાજવંશોમાંથી એક છે, બાકીના બે ચોલ અને ચેરા રાજવંશો છે. ત્રણેય રાજવંશના રાજાઓને તમિલકમના ત્રણ મુગટવાળા રજાઓ તરીકે ઓળખવામાં આવતા હતા.
• પ્રારંભિક પાંડ્યોએ ઓછામાં ઓછી ચોથી સદીથી દક્ષિણ ભારતના કેટલાક ભાગો શાસન કર્યું હતું. તેમનું શાસન 16મી સદીના પહેલા ભાગમાં સમાપ્ત થયું હતું.
• તેમને મદુરાઈ આધીન કોલેટરલ શાખાઓ દ્વારા ચેરા (કેરળ), ચોલ દેશ અને સિલોન (હવે શ્રીલંકા) સહિત વિશાળ પ્રદેશો પર શાસન કર્યું હતું.
• શરૂઆતમાં તેમને ભારતીય દ્વીકલ્પના દક્ષિણ છેડે આવેલા દરિયાઈ બંદર કોરાકાઈથી પાંડયનાડુ પર શાસન કર્યું હતું. પછીથી તેઓ મદુરાઈ ગયા હતા.
• આ રાજવંશને પતન અને પુનરુત્થાનના સમયગાળાનો સામનો કરવો પડ્યો હતો, ખાસ કરીને કાલભ્રાસ આક્રમણ દરમિયાન. પાંડ્યોનું વહીવટી માળખું સારી રીતે વ્યાખ્યાયિત હતું. આ પ્રદેશ વલનાડુસ, નાડુસ અને કુર્રુમમાં વહેંચાયેલો હતો. જે ગામડાઓના જૂથો છે.
• મદુરાઈ રાજધાની તરીકે સેવા આપતું હતું. પાંડ્યો વેપાર અને સાહિત્ય બંનેમાં ઉત્કૃષ્ટ હતા. પાંડ્યોના રોમ સુધી રાજદ્વારી સંબંધો હતા. તેમના વંશનું પ્રતિક માછલી હતું.

# French Open 2025

SPORTS

તાજેતરમાં 25 મે થી 8 જૂન, 2025 દરમિયાન ફ્રાન્સના પેરિસમાં ‘Stade Roland Garros’ ખાતે French Openની 124મી ટુર્નામેન્ટનું આયોજન થયું હતું.

• આ ટુર્નામેન્ટમાં સ્પેનના ‘Carlos Alcaraz’એ ઈટાલીના ‘Jannik Sinner’ને હરાવીને Men’s Singles નું ટાઈટલ જીત્યું છે.
• અમેરિકાના ‘Coco Gauff’એ Women’s Singles નું ટાઈટલ જીત્યું છે.

Winners At Roland Garros 2025 (French Open)

Grand Slam Tennis Tournaments

• ટેનિસ રમતની ચાર સૌથી મોટી ટુર્નામેન્ટમાં નીચે મુજબનો સમાવેશ થાય છે.
  1. Australian Open
  2. French Open
  3. Wimbledon
  4. US Open
• ટેનિસની આ ચારેય સૌથી મોટી ટુર્નામેન્ટ ‘Grand Slam Tennis Tournaments’ તરીકે ઓળખાય છે.

કઈ ગ્રેન્ડ સ્લેમ ટુર્નામેન્ટ ક્યારે યોજાઈ છે?

# ચિનાબ રેલ બ્રિજ અને અંજી ખાડ બ્રિજ

NATIONAL NEWS

વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્રભાઈ મોદીએ જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં નવનિર્મિત ‘ચિનાબ રેલ બ્રિજ’ અને ‘અંજી ખાડ બ્રિજ’નું ઉદઘાટન કર્યું છે. આ ઉપરાંત જમ્મુના કટારાથી શ્રીનગર વચ્ચે દોડનારી વંદે ભારત ટ્રેનને પણ લીલી ઝંડી આપી હતી.

ચિનાબ રેલ બ્રિજ

• ચિનાબ રેલ બ્રિજ ઉદ્યમપુર – શ્રીનગર – બારામુલ્લા રેલ લિંક પ્રોજેક્ટ (USBRL)નો ભાગ છે.
• આ પુલ જમ્મુ અને કાશ્મીરના રિયાસી જિલ્લામાં સ્થિત છે. તે બક્કલ અને કૌરી વચ્ચે બાંધવામાં આવેલો સ્ટીલ અને ક્રોંકિતનો કમાન પુલ છે.
• આ પુલ 1,315 મીટર લાંબો છે, જે નદીના તટની સપાટીથી 359 મીટર ઉંચો છે. જે એફિલ ટાવર કરતા 35 મીટર ઊંચું છે. તે વિશ્વનો સૌથી ઊંચો સિંગલ-કમાન રેલવે બ્રિજ છે.
• આ બ્રિજના બંને છેડા હાઈ સ્ટ્રેન્થ ફ્રિક્શન ગ્રુપ (HSFC) બોલ્ટની મદદથી જોડાયેલા છે. તે ‘ગોલ્ડન જોઈન્ટ’ તરીકે ચિન્હિત થયેલ છે.
• આ બ્રિજના નિર્માણમાં ખાસ પ્રકારના પોલાદનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. જે વિવિધ તાપમાન અને પ્રાકૃતિક આપત્તિનો સામનો કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.
• બ્રિજમાં 93 ડેક સેક્શન છે અને દરેક વિભાગનું વજન 85 ટન છે.
• આ પુલ 120 વર્ષ સુધી ચાલે તે રીતે ડિઝાઈન કરવામાં આવ્યો છે, જે 266 કિ.મી./કલાકની ઝડપે પવન, 8 ની તીવ્રતા સુધીના ભૂકંપ અને 40 ટન TNT જેટલા વિસ્ફોટકોનો સામનો કરવા સક્ષમ છે.
• આ ઉપરાંત તે આત્યંતિક હિમાલયી આબોહવા સહન કરવા માટે રચાયેલ છે, તે -20^°C સુધીનું તાપમાન સહન કરી શકે છે અને ગંભીર હવામાનમાં માળખાકીય અખંડિતતા જાળવી રાખે છે.

ચિનાબ રેલ બ્રિજ પ્રોજેક્ટનું અમલીકરણ

• કોંકણ રેલવે કોર્પોરેશન દ્વારા સંચાલિત આ પ્રોજેક્ટ એફફોન્સ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, VSL India અને દક્ષિણ કોરિયાના અલ્ટ્રા કન્સ્ટ્રકશન એન્ડ એન્જિનિયરીંગ દ્વારા અમલમાં મુકવામાં આવ્યો હતો.
• સ્ટીલ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયાએ સ્ટીલ અને સ્વિસ કંપની મેગેબાએ વિશિષ્ટ બેરિંગગ્સ પૂરા પાડ્યા હતા.
• ટોચની ભારતીય સંસ્થાઓ દ્વારા પાયા અને સલામતીનું મૂલ્યાંકન હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું.
• IISc બેંગ્લોર રક્ષણાત્મક આધાર ડિઝાઈન કર્યો, IIT દિલ્હી અને IIT રૂરકીએ ભૂકંપ અને ઢાળ વિશ્લેષણનું સંચાલન કર્યું જયારે DRDOએ પુલની વિસ્ફોટક-પ્રતિરોધક સુવિધાઓમાં ફાળો આપ્યો હતો.

અંજી ખાડ બ્રિજ વિશે

• તે જમ્મુ અને કાશ્મીરના રિયાસી જિલ્લામાં સ્થિત ભારતનો પ્રથમ કેબલ-સ્ટેડ રેલ બ્રિજ છે. ઉદ્યમપુર – શ્રીનગર – બારામુલ્લા રેલ લિંક (USBRL) પ્રોજેક્ટનો એક ભાગ છે.
• પ્રોજેક્ટનો મુખ્ય ધ્યેય કાશ્મીર ખીણ અને બાકીના ભારત વચ્ચે કનેક્ટિવિટીવધારવાનો છે. આ બ્રિજ અંજી નદી પર બાંધવામાં આવ્યો છે, જે ચિનાબ નદીની ઉપનદી છે.
• બ્રિજની સ્થિરતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે ભારતીય રેલવેએ સ્થળ વિશિષ્ટ તપાસ માટે IIT રૂરકી અને IIT દિલ્હી સાથે સહયોગ કર્યો છે.
• 725.5 મીટરમાં ફેલાયેલા પુલ પર 193 મીટર ઊંચો મુખ્ય તોરણ છે, જે નદીના પટથી 331 મીટર ઊંચે છે. તેની ડિઝાઈન તેને 213 કિમી/કલાકની ઝડપે પવનની ઝડપને ટકી રહેવા અને 100 કિમી/કલાકની ઝડપે ટ્રેનના સંચાલનને સુરક્ષિત રીતે સમર્થન આપે છે.
• તે પર્વતીય ઢોળાવને સ્થિર કરવા માટે વિવિધ લંબાઈના 96 કેબલ (82 થી 295 મીટર) અને નવીન હાઈબ્રિડ ફાઉન્ડેશનનો ઉપયોગ કરે છે.

# ICC Hall of Fame 2025

SPORTS

તાજેતરમાં ICC એ ‘Hall of Fame’માં વિશ્વ ક્રિકેટના 7 દિગ્ગજોને સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. આ સાત દિગ્ગજ ક્રિકેટરોમાં ભારતના પ્રસિધ્ધ ક્રિકેટર શ્રી મહેન્દ્રભાઈ ધોનીનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. મહેન્દ્રસિંહ ધોની ICC Hall of Fame માં સ્થાન મેળવનાર ભારતના 11મા ક્રિકેટર બન્યા છે.

Hall of Fame 2025: A Star-Studded Class

1. Matthew Hayden (Australia)
2. Mahendrasinh Dhoni (India)
3. Daniel Vettori (New Zealand)
4. Hashim Amla (South Africa)
5. Graeme Smith (South Africa)
6. Sana Mir (Pakistan)
7. Sarah Taylor (England)

ICC Hall of Fame શું છે?

• ICC Hall of Fame ક્રિકેટ જગતનું સર્વોચ્ચ સન્માન છે. જેમાં ક્રિકેટના દિગ્ગજ ખેલાડીઓને વિશેષ સ્થાન આપવામાં આવે છે.
• આ સન્માનની શરૂઆત 2 જાન્યુઆરી, 2009ના રોજ Federation of International Cricketers’ Associations (FICA)ના સહયોગથી કરવામાં આવી હતી.
• ICC Hall of Fame નું સન્માન કોઈપણ ક્રિકેટરને નિવૃત્તિ પછી ઓછામાં ઓછા પાંચ વર્ષના અંતરાલ બાદ આપવામાં આવે છે. આ માટે કેટલીક લાયકાત અને માપદંડ પણ છે.

# New Non-Permanent Countries to the UNSC

POLITY

United Nations General Assembly (UNGA)એ 1 જાન્યુઆરી, 2026થી શરૂ થતા 2 વર્ષના કાર્યકાળ માટે Bahrain, Colombia, Democratic Republic of the Congo (DRC), Latvia, અને Liberia ને UN Security Council (UNSC)ના અસ્થાયી સભ્યો તરીકે ચૂંટ્યા છે.

તેઓ Denmark, Greece, Pakistan, Panama, Somalia (2024માં ચૂંટાયેલા, 2026 સુધી સેવા આપતા) દેશોમાં જોડાશે.

ઉપરાંત પાકિસ્તાનને 2025 માટે UNSC 1988 Taliban Sanctions Committee ના અધ્યક્ષ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યું છે અને 2025-26 દરમિયાન કાઉન્સિલના અસ્થાયી સભ્ય તરીકે UNSC Counter-Terrorism Committee ના ઉપાધ્યક્ષ (Vice-Chair) તરીકે પણ સેવા આપશે.

સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ (UNSC) શું છે?

• UN Chater હેઠળ 1945માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ (UNSC) UNના છ મુખ્ય અંગોમાંથી એક છે, જેને આંતરરાષ્ટ્રીય શાંતિ અને સુરક્ષા જાળવવાની પ્રાથમિક જવાબદારી સોંપવામાં આવી છે.
• પરિષદમાં 15 સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં 5 કાયમી સભ્યો (P5) – China, France, Russia, United Kingdom, અને United States નો સમાવેશ થાય છે – જેમની પાસે વીટો પાવર છે, અને 10 બિન-કાયમી સભ્યો UN General Assembly (UNGA) દ્વારા 2 વર્ષના કાર્યકાળ માટે ચૂંટાયેલા છે.
• આ બિન-કાયમી બેઠકો પ્રાદેશિક ધોરણે ફાળવવામાં આવે છે: 5 African અને Asian States માટે, 1 Eastern European States માટે , 2 Latin American અને Caribbean States માટે, અને 2 for Western European અને Other States માટે.
• ચૂંટણીઓ વાર્ષિક ધોરણે ગુપ્ત મતદાન દ્વારા યોજવામાં આવે છે, જેમાં બે તૃતીયાંશ બહુમતી મતની જરૂર પડે છે, ભલે ઉમેદવારો બિનહરીફ હોય.
• UNSC એકમાત્ર UN સંસ્થા છે જેના નિર્ણયો સભ્ય દેશો UN Charter હેઠળ અમલમાં મૂકવા માટે બંધાયેલા છે.
• ભારતની સુરક્ષા પરિષદમાં ભાગીદારી 1950-51, 1967-68, 1972-73, 1977-78, 1984-85, 1991-92, 2011-12, અને 2021-22 ના સમયગાળા દરમિયાન અસ્થાયી સભ્ય તરીકે રહી છે.

1988 Taliban Sanctions Committee શું છે?

• UNSC 1988 Sanctions Committee તરીકે પણ ઓળખાય છે, UNSC Resolution 1988 (2011) હેઠળ સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી.
• તેમાં UNSCના તમામ 15 સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે, સર્વસંમતિથી નિર્ણયો લે છે, અને Analytical Support અને Sanctions Monitoring Team દ્વારા સમર્થિત છે.
• Mandate: તે અફઘાનિસ્તાનની શાંતિ, સ્થિરતા અને સુરક્ષાને જોખમમાં મૂકતી તાલિબાન સાથે સંકળાયેલા વ્યક્તિઓ અને સંસ્થાઓ સામે સંપત્તિ ફ્રીઝ, મુસાફરી પ્રતિબંધ અને શસ્ત્ર પ્રતિબંધો સહિત લક્ષિત પ્રતિબંધોનું નિરીક્ષણ અને અમલીકરણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
• Chairs: ભારતે ડિસેમ્બર 2021 સુધી સમિતિનું અધ્યક્ષપદ સંભાળ્યું.

# Asian Athletics Championships 2025

SPORTS

Asian Athletics Championships 2025 27 થી 31 મે, 2025 દરમિયાન દક્ષિણ કોરિયાના ગુમી (Gumi)માં યોજાઈ હતી. જેમાં ભારતે 8 ગોલ્ડ, 10 સિલ્વર અને 6 બ્રોન્ઝ સહિત કુલ 24 મેડલ જીત્યા છે. ભારત આ મેડલ ટેલીમાં બીજા સ્થાને રહ્યું અને કુલ 32 મેડલ સાથે ચીન પ્રથમ સ્થાને રહ્યું છે.

Medal Winners of India 

Gold Medal

• Gulveer Singh – Men’s 10,000-meter race
• Gulveer Singh– Men’s 5000-meter race
• Avinash Sable – Men’s 3000 meters Steeplechase
• Santosh Kumar, Rupal, Vishal, and Subha Venkatesan – Mixed 4×400 meters relay
• Jyothi Yarraji- Women’s 100 meters hurdles
• Pooja Singh – Women’s high jump
• Jisna Mathew, Rupal Chaudhary, Kunja Rajitha, and Subha Venkatesan– Women’s 4×400 meters relay
• Nandini Agasara –  Women’s Heptathlon

Silver Medal

• Rupal Chaudhary – Women’s 400 meters
• Pooja – Women’s 1500 meters 
• Ancy Sojan – Women’s long jump
• Parul Chaudhary – Women’s 5000 meters
• Parul Chaudhary – Women’s 3000 meters Steeplechase
• Srabani Nanda, Abinaya Rajarajan, Sneha SS, and Nithya Gandhe – Women’s 4x100m relay
• Praveen Chithravel – Men’s triple jump
• Tejaswin Shankar – Men’s Decathlon
• Jay Kumar, Dharmveer Choudhary, Manu TS, and Vishal TK – Men’s 4x400m relay
• Sachin Yadav – Men’s javelin throw

Bronze

• Vithya Ramraj – Women’s 400 meters hurdles
• Shaili Singh – Women’s long jump
• Pooja – Women’s 800 meters
• Servin Sebastian – Men’s 20km race walk
• Yoonus Shah – Men’s 1500 meters
• Animesh Kujur – Men’s 200 meters

Top five Countries on the Medal tally 

# UNFPA State of World Population Report 2025

REPORTS

United Nations Population Fund (UNFPA)એ “The Real Fertility Crisis” શીર્ષક સાથેનો તેમનો State of World Population (SOWP) 2025 રિપોર્ટ બહાર પાડ્યો છે. તે ભારતને વિશ્વના સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતા દેશ તરીકે પુનઃપુષ્ટિ આપે છે અને પ્રજનન (Fertility), વૃદ્ધત્વ અને પ્રજનન સ્વાયત્તતા (Reproductive Autonomy)માં મહત્વપૂર્ણ ફેરફારોને પ્રકાશિત કરે છે, વસ્તી ઘટાડાના ભયને બદલે લોકોના અપૂર્ણ પ્રજનન લક્ષ્યો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા વિનંતી કરે છે.

UNFPA રિપોર્ટ 2025ના ભારત સંબંધિત મુદ્દાઓ

• Population Size and Projections: એપ્રિલ 2025માં ભારતની વસ્તી 146.39 કરોડ હોવાનો અંદાજ છે, જે વિશ્વમાં સૌથી વધુ છે. 2060ના દાયકાની શરૂઆતમાં તે 170 કરોડ સુધી પહોંચવાની ધારણા છે, પછી ધીમે ધીમે ઘટશે.
  • પુરુષો માટે આયુષ્ય 71 વર્ષ અને સ્ત્રીઓ માટે 74 વર્ષ રહેવાનો અંદાજ છે.
• Fertility Rate Trends & Gaps: India’s Total Fertility Rate (TFR) ઘટીને 1.9 થઈ ગયો છે, જે 2.1 ના રિપ્લેસમેન્ટ સ્તરથી નીચે છે.
  • Sample Registration System (SRS) 2021 મુજબ TFR 2.0 હતો, જે રાષ્ટ્રીય સ્તરની સિદ્ધિ દર્શાવે છે.
    • બિહાર (3.0), મેઘાલય (2.9) અને ઉત્તર પ્રદેશ (2.7) જેવા રાજ્યોમાં હજુ પણ ઉચ્ચ TFR છે. 31 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો રિપ્લેસમેન્ટ સ્તરથી નીચે છે, જેમાં 7 રાજ્યોમાં શહેરી-ગ્રામીણ અંતર છે.
  • ભારતનો પ્રજનન વિભાજન પ્રાદેશિક અસમાનતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે, બિહાર, યુપી અને ઝારખંડ જેવા ઉચ્ચ-પ્રજનન રાજ્યો કેરળ, દિલ્હી અને તમિલનાડુ જેવા ઓછી પ્રજનનક્ષમતા ધરાવતા રાજ્યોથી વિપરીત છે, કારણ કે શિક્ષણ, આરોગ્યસંભાળ, વિકાસ અને લિંગ ધોરણોમાં અંતર છે.
• Youth and Working-Age Demographics: ભારત પાસે મજબૂત વસ્તી વિષયક લાભ (Strong Demographic dvantage) છે, તેની વસ્તીના 68% કાર્યકારી વય જૂથ (15-64) માં છે. 0-14 વર્ષની વયના બાળકો 24% છે, જ્યારે 26% 10-24 વર્ષની વય જૂથમાં છે.
  • વૃદ્ધો (65+)નો હિસ્સો વસ્તીના 7% જેટલો છે.
• Barriers to Reproductive Autonomy: ભારતમાં પ્રજનન પસંદગીઓ નાણાકીય (40%), રહેઠાણ (22%), નોકરી (21%) અને બાળ સંભાળ (18%) અવરોધો, વંધ્યત્વ (13%) અને નબળી માતૃ સંભાળ (14%) જેવા સ્વાસ્થ્ય મુદ્દાઓ દ્વારા અવરોધાય છે.
  • સામાજિક દબાણ (19%) અને આબોહવા, રાજકારણ અને અર્થતંત્ર અંગે વધતી ચિંતા પણ નિર્ણયોને અસર કરે છે.
• Policy Recommendations for India: આ રિપોર્ટમાં ભારતને વસ્તી નિયંત્રણ કરતાં પ્રજનન અધિકારોને પ્રાથમિકતા આપવા વિનંતી કરવામાં આવી છે, જેમાં ગર્ભનિરોધક, માતૃત્વ અને વંધ્યત્વ સંભાળ અને સુરક્ષિત ગર્ભપાતની સાર્વત્રિક પહોંચ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવે છે.
  • તે આવાસ, બાળ સંભાળ અને નોકરીની અસલામતી જેવા માળખાકીય અવરોધોને દૂર કરવા, અપરિણીત, LGBTQIA+ અને હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા જૂથોને સેવાઓ આપવા, અપૂર્ણ જરૂરિયાતો પર ડેટા સુધારવા અને સમુદાય પહેલ દ્વારા લિંગ સમાનતા અને સામાજિક પરિવર્તનને પ્રોત્સાહન આપવાની ભલામણ કરે છે.

United Nations Population Fund

• UNFPA એ UN General Assembly ની પેટાકંપની સંસ્થા છે અને જાતીય અને પ્રજનન સ્વાસ્થ્ય માટે UN ની મુખ્ય એજન્સી તરીકે સેવા આપે છે.
  • તે 150 થી વધુ દેશોમાં કાર્યરત છે, જે વૈશ્વિક વસ્તીના 80% ભાગને આવરી લે છે.
• Establishment: 1969માં United Nations Fund for Population Activities તરીકે શરુ થયું, 1987માં તેનું નામ બદલીને United Nations Population Fund (UNFPA acronym retained) રાખવામાં આવ્યું.
  • ICPD Programme of Action (1994, Cairo) અને 2019 Nairobi Statement દ્વારા માર્ગદર્શન, મહિલા સશક્તિકરણ અને પ્રજનન અધિકારો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
• Objective: UNFPA નો ઉદ્દેશ્ય દરેક ગર્ભાવસ્થા ઈચ્છિત હોય, દરેક બાળજન્મ સુરક્ષિત હોય અને દરેક યુવાન વ્યક્તિની ક્ષમતા પૂર્ણ થાય તે સુનિશ્ચિત કરવાનો છે.
  • તે SDGs, ખાસ કરીને SDG 3 (Good Health and Well-being), SDG 4 (Quality Education), અને SDG 5 (Gender Equality)ને સમર્થન આપે છે.
• Organisational Structure: UNFPA UN Economic and Social Council (ECOSOC) દ્વારા સંચાલિત છે, UNDP/UNFPA Executive Board (36 members)ને રિપોર્ટ આપે છે, અને WHO, UNICEF, UNDP અને UNAIDS સાથે સહયોગ કરે છે.
• Funding: UNFPA ને UN નિયમિત બજેટ દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવતું નથી. તે સંપૂર્ણપણે સરકારો, ખાનગી ક્ષેત્ર અને નાગરિક સમાજના સ્વૈચ્છિક યોગદાન દ્વારા સમર્થિત છે.

# Global Gender Gap Report 2025

REPORTS

• તાજેતરમાં World Economic Forum (WEF)એ તેના 2025 માટેના વાર્ષિક ‘Global Gender Gap Report’ની 19મી આવૃત્તિ બહાર પાડી છે.
• ભારત 148 દેશોમાંથી 131મા ક્રમે છે, જે 2024માં 129મા ક્રમે હતું, જેનો લિંગ સમાનતા સ્કોર 64.1% હતો.
  • આ રીપોર્ટમાં 148 દેશોમાં લિંગ સમાનતાનું વ્યાપક મૂલ્યાંકન કરવામાં આવ્યું છે.

Global Gender Gap Index શું છે?

• તે 2006થી દર વર્ષે પ્રકાશિત થતો લિંગ સમાનતાનું મૂલ્યાંકન કરવા માટેનો સૌથી લાંબો સમય ચાલતો વૈશ્વિક સૂચકાંક છે, જે 4 મુખ્ય પરિમાણોમાં લિંગ તફાવતો (Gender Gap)ને દૂર કરવામાં દેશોની પ્રગતિને માપે છે:
  1. Economic Participation and Opportunity 
  2. Educational Attainment 
  3. Health & Survival 
  4. Political Empowerment 
• Rating Mechanism: દરેક પરિમાણને 0 થી 1 ના સ્કેલ પર સ્કોર કરવામાં આવે છે, જ્યાં 1 સંપૂર્ણ લિંગ સમાનતા દર્શાવે છે અને 0 સંપૂર્ણ અસમાનતા દર્શાવે છે.
  • આ સૂચકાંકનો ઉદ્દેશ્ય Strategic Benchmarking Tool તરીકે કાર્ય કરવાનો છે, જે દેશોને લિંગ અસમાનતાઓનું મૂલ્યાંકન અને તુલના કરવા સક્ષમ બનાવે છે.
• Objectives: આરોગ્ય, શિક્ષણ, અર્થતંત્ર અને રાજકારણમાં લિંગ તફાવતો પર પ્રગતિને ટ્રેક કરવા માટે માર્ગદર્શક સાધન તરીકે કાર્ય કરવું.
  • આ વાર્ષિક બેન્ચમાર્ક દરેક દેશના હિસ્સેદારોને તેમના ચોક્કસ આર્થિક, રાજકીય અને સાંસ્કૃતિક સંદર્ભોને અનુરૂપ પ્રાથમિકતાઓ નક્કી કરવામાં મદદ કરે છે.

Global Gender Gap Report 2025ના મુખ્ય તારણો શું છે?

• India Performance
  • પેટા સૂચકાંકોમાં, ભારત આર્થિક ભાગીદારીમાં (40.7%) વધારો દર્શાવે છે, આવક સમાનતામાં 28.6% થી 29.9% સુધીનો સુધારો થયો છે, અને શૈક્ષણિક પ્રાપ્તિ (Educational Attainment) 97.1% ની ઊંચી સપાટીએ પહોંચી છે, જે સાક્ષરતા (Literacy) અને તૃતીય શિક્ષણ નોંધણી (Tertiary education Enrolment)માં લગભગ સમાનતા દર્શાવે છે.
  • સારા લિંગ ગુણોત્તર અને આયુષ્ય સાથે આરોગ્ય અને જીવન ટકાવી રાખવામાં સુધારો થયો છે. જોકે, રાજકીય સશક્તિકરણમાં 0.6 પોઈન્ટનો ઘટાડો થયો છે, સંસદમાં મહિલાઓનું પ્રતિનિધિત્વ 14.7% થી ઘટીને 13.8% થયું છે અને મંત્રી સ્તરનું પ્રતિનિધિત્વ 6.5% થી ઘટીને 5.6% થયું છે.
• South Asia’s Performance: ભૂટાન (119), નેપાળ (125) અને શ્રીલંકા (130) ભારત કરતાં વધુ સારા ક્રમે છે.
  • રાજકીય સશક્તિકરણમાં થયેલા ફાયદાને કારણે બાંગ્લાદેશ આ ક્ષેત્રમાં ટોચનું પ્રદર્શન કરનાર દેશ છે, જે 75 સ્થાન ઉપર આવીને વૈશ્વિક સ્તરે 24મા ક્રમે છે અને પાકિસ્તાન વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી નીચું સ્થાન ધરાવે છે, જે 148મા ક્રમે છે.
• Global Trends: Global Gender Gap Index 2025માં ટોચના 5 દેશોમાં Iceland (સતત ૧૬મા વર્ષે), Finland, Norway, UK અને New Zealand હતા.
  • વૈશ્વિક જેન્ડર ગેપ ઈન્ડેક્સ 68.8% ઘટી ગયો છે, જે કોવિડ-19 પછીની સૌથી મજબૂત પ્રગતિ દર્શાવે છે, છતાં વર્તમાન દરે સંપૂર્ણ સમાનતા હજુ 123 વર્ષ દૂર છે.

# Exercise KHAAN QUEST

DEFENCE

• ભારતીય સેનાએ બહુરાષ્ટ્રીય સૈન્ય કવાયત ‘KHAAN QUEST 2025’માં ભાગ લેવા માટે મોંગોલિયાના ઉલાનબાતાર (Ulaanbaatar, Mongolia) ખાતે એક જૂથ મોકલ્યું હતું.
• KHAAN QUEST 2025 એ કવાયતની 22મી આવૃત્તિ છે. આ લશ્કરી કવાયત 14 જૂન થી 28 જૂન સુધી ચાલશે.
• આ કવાયત સૌપ્રથમ 2003માં USA અને Mongolia વચ્ચે દ્વિપક્ષીય કવાયત તરીકે શરૂ થઈ હતી. ત્યારબાદ 2006થી આ ‘Multinational Peacekeeping Exercise’માં વિકસિત થઈ છે.
• Mongolian Armed Forces દ્વારા તેનું આયોજન કરવામાં આવે છે.
• ઉદ્દેશ્ય: UN Charter ના Chapter VII હેઠળ Peacekeeping Capabilities, Interoperability, અને Military Readiness માં વધારો કરવો.
  • Chapter VII UN Security Council ને આંતરરાષ્ટ્રીય શાંતિ માટેના જોખમો, શાંતિના ભંગ અને આક્રમકતાના કૃત્યો પર કાર્યવાહી કરવાની સત્તા આપે છે. તે વૈશ્વિક શાંતિ અને સુરક્ષા જાળવવા અથવા પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે બિન-લશ્કરી (દા.ત., પ્રતિબંધો) અને લશ્કરી પગલાં બંનેને અધિકૃત કરે છે.
• Focus Areas: કવાયતમાં સંયુક્ત આયોજન, વ્યૂહાત્મક કવાયતો, શારીરિક તંદુરસ્તી અને સંકલનનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં ચેકપોઇન્ટ્સ, કોર્ડન અને સર્ચ, નાગરિક સ્થળાંતર, Counter-Improvised Explosive Device (IED) અને અકસ્માત વ્યવસ્થાપન જેવી કવાયતોનો સમાવેશ થાય છે.
• મહત્વ: Tactics, Techniques, and Procedures (TTPs)ના વિનિમયને પ્રોત્સાહન આપે છે અને ભાગ લેનારા રાષ્ટ્રો વચ્ચે લશ્કરી સહયોગ અને મિત્રતાને મજબૂત બનાવે છે.

#

One-Liner Current Affairs

• તાજેતરમાં 26 મેથી 6 જૂન, 2025 દરમિયાન ‘નોર્વે ચેસ 2025’ નોર્વેના સ્ટેવાંગર (Stavanger)માં થયું હતું.
  • 2025માં યોજાયેલી આ ટુર્નામેન્ટની 23મી આવૃત્તિ હતી.
  • નોર્વેના ખેલાડી ‘Magnus Carlsen’એ નોર્વે ચેસ 2025નો ખિતાબ જીતી લીધો છે.
    • તેને સાતમી વખત આ ટાઈટલ જીત્યું છે.
  • આ ટુર્નામેન્ટમાં ‘Fabiano Caruana’ બીજા નંબરે તથા ભારતના ખેલાડી ‘ડી. ગુકેશ’ ત્રીજા સ્થાને રહ્યા હતા.
• જર્મનીના વિદિશ મંત્રી ‘Annalena Baerbock’ને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાના 80મા સત્રના પ્રમુખ તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા છે.
  • તે પશ્ચિમ યુરોપિયન જૂથમાંથી આ પદ સંભાળનાર પ્રથમ મહિલા અને UNGAનું નેતૃત્વ કરનાર પાંચમાં મહિલા બન્યા છે.
• તાજેતરમાં કેરળના તિરુવનંતપુરમમાં શ્રી પદ્મનાભસ્વામી મંદિરમાં 270 વર્ષ પછી મંદિર શુધ્ધિકરણ અને પવિત્રતા માટેની એક ભવ્ય ધાર્મિક વિધિ ‘મહા કુંભભિષેકમ’ કરવામાં આવી હતી.